Tanıtım toplantısı, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, ÂLÂ Parti Genel Lideri Meral Akşener, Demokrat Parti Genel Lideri Gültekin Uysal, Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu, DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan ve Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu’nun iştirakiyle Bilkent Otel’de yapıldı.
görüşmede birinci vakit içinderda, çalışmayı yapan Komite üyeleri tarafınca anayasa değişikliğine ait hazırlanan metin, Genel Lider yardımcıları tarafınca okundu.
CHP Genel Lider Yardımcısı Muharrem Erkek, 28 Şubat tarihindeki mutabakat metinlerini temel alan Anayasa değişikliği teklifini kamuoyunun takdirine sunduklarını belirterek, “Yasama, yürütme, yargı, temel hak ve özgürlükler, kamu idaresi başlıkları altında belirlediğimiz prensipleri 84 husus içeriği ve 9 başlıkta yaptığımız değişiklikle anayasal garantiye kavuşturmayı hedefliyoruz” dedi. Bu tekliflerinin toplumsal mukavele taslağı olduğunu vurgulayan Erkek, şöyleki konuştu:
“Değişiklik tekliflerimizi, demokrasinin asli gereği olan çoğulculuk ve uzlaşma prensipleri doğrultusunda toplumun tüm kısımları ile müzakere ettikten daha sonra seçimlerin çabucak akabinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunacağız. Bugün Cumhuriyet tarihimizin en derin krizini yaşıyoruz. İktisattan adalete, özgürlükten güvenliğe, eğitimden sıhhate akla gelen her alanda yaşanan bu fazlaca istikametli kriz halinin en değerli niçini Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ismi altındaki keyfilik, kural tanımazlık, liyakatsizlik ve yozlaşmadır. Sorun sistemdedir. Sistemle iktisadın direkt ilişkili olduğunu biliyoruz. Güçlendirilmiş parlamenter sistemle Gazi Meclisi, bugün yaşadığı ağır vesayetten kurtaracağız. Yargıyı vesayetten kurtaracağız. Yargının üstündeki siyasi tahakküme son vereceğiz. Yargının kurucu ögesi savunmayı ve baroları birinci sefer anayasal teminata kavuşturacağız. Seçilmiş mahallî yöneticilerin yargı sonucu olmadan vazifelerinden alınmalarına son vereceğiz. Basını, sivil toplum örgütlerini, düzenleyici ve denetleyici kurumları vesayetten kurtaracağız. Cumhuriyetimiz ikinci yüzyılına adım atarken, bu topraklara eşitliği, özgürlüğü, adaleti daima bir arada getireceğiz. Önümüzdeki birinci seçimde, otoriter bir sistemden yana olanlar değil, demokrasiden yana olanlar kazanacak; altılı masanın ortak Cumhurbaşkanı adayı, Türkiye’nin 13. Cumhurbaşkanı olacaktır.”
“Seçim barajı yüzde 3 olacak”
DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu da “Meclisinin temsil gücünü artırabilmek emeliyle seçim barajını yüzde 3’e düşüreceğiz. Siyasi partiler hakkındaki yaptırım kararlarını Avrupa Kurulu standartları ışığında değiştirecek, demokrasinin vazgeçilmez ögesi olan siyasi parti hürriyetini güçlendireceğiz. Diasporanın direkt mecliste temsil edilmesini sağlayacağız” tabirini kullandı. İkinci olarak yasama bağışıklığını güçlendireceklerini belirten Yeneroğlu, dokunulmazlıkların kaldırılması için üye tam sayının salt çoğunluğunu gerekli kılacaklarını deklare etti. Mustafa Yeneroğlu, şu biçimde devam etti:
“Üçüncü olarak, kanun imal süreçlerini demokratikleştireceğiz. Bu başlıkta birfazlaca düzenlemeyi, üzerinde çalıştığımız meclis içtüzüğüne işleyeceğiz. Anayasada ise milletlerarası antlaşmalardan geri çekilmenin Meclisin asli yetkisi olduğunu teminat altına alacağız. bu biçimdece Cumhurbaşkanı, milletlerarası bir mukaveleden gece yarısı tek başına çıkma sonucu veremeyecek. Bakanlar Konseyi’nin kanun kararında kararname çıkarma yetkisini, yetki kanununa dayanması ve temel hak ve hürriyetlerin kanun kararında kararnamelerle düzenlenemeyeceği koşuluyla kabul ediyoruz. Cumhurbaşkanının kanunları veto etme yetkisine son verecek, bu yetkiyi geri gönderme yetkisi ile sınırlayacağız. Geri gönderilen kanunlar, Meclis tarafınca sıradan sıklıkla motamot kabul edilebilecek. Dördüncü olarak, Meclis’in kontrol yetkisini güçlendireceğiz. Şeffaf ve hesap verebilir bir idare için hükümete hesap sorulabilmesini sağlayacak araçları artırıp tesirli kılacağız. Hükümet, başbakan ve bakanlar hakkında gensoru verme yetkisini tesis edeceğiz. Bu yenilikle, Bakanlar Heyeti aleyhine verilen güvensizlik önergelerine yeni Başbakanın isminin eklenmesini zarurî kılacağız. bu biçimdece meclis, istikrarın gereği olarak lakin yeni hükümeti kurmakta birleşebilirse mevcut hükümeti düşürebilecektir.”
Beşinci olarak, parlamentoların tarihi bir kazanımı olan “bütçe hakkının devredilmezliği ilkesini” tesis edeceklerini vurgulayan Yeneroğlu, Meclis bünyesinde Kesin Hesap Kurulu kuracaklarını, Komite Liderinin da ana muhalefet partisinden olmasını Anayasada açıkça düzenleyeceklerini bildirdi.
Demokrat Parti Genel Sekreteri Serhan Yücel ise mevcut anayasanın en sorunlu kısmının “tek adam rejimi” üzerine kurgulanan “yürütme” olduğunu savundu.
Mevcut sistemde yürütmenin konforu için yasama ve yargının fonksiyonsuz bırakıldığını sav eden Yücel, “Bu ucube sistemde, bakanlıklar ve kamu kurumları bakılırsav, yetki ve sorumluluklarını ifa ederken anayasa ve kanunlara bakmak yerine, tek bir kişinin iki dudağının ortasına bakmak zorundadır” görüşünü lisana getirdi.
Yücel, hazırladıkları anayasa değişikliği önerisi ile şeffaf, denetlenebilir ve hesap veren bir yürütmeyi, idarede istikrar ile bütünlüğü bir daha inşa etmeye çaba ettiklerine dikkati çekerek, “Bu çerçevede, Cumhurbaşkanlarının bir periyot ve 7 yıl için seçilebilmesini öneriyoruz, seçilen Cumhurbaşkanı’nın var ise partisi ile ilişiğinin kesilmesini teklif ediyoruz. Cumhurbaşkanının kanunları veto yetkisini kaldırıyor, kendilerine yalnızca bir keze mahsus geri gönderme hakkı tanıyan bir düzenleme yapıyoruz” açıklamasında bulundu. Yücel, konuşmasını şöyleki sürdürdü:
“Önerdiğimiz Anayasal nizamda Cumhurbaşkanı, en hayli milletvekiline sahip olan partiye hükümeti kurma nazaranvi verecek. Bakanlar, başbakan tarafınca, TBMM üyeleri içinden yahut gereksinim halinde milletvekilli seçilme yeterliğine sahip olan Türk vatandaşları içinden seçilecek. Başbakan ve bakanlar, ferdi ve kolektif olarak Meclise karşı sorumlu olacak, bakanlar yahut hükümet hakkında gensoru verilebilecek. Başbakan ve bakanlara, haklarındaki savlar ile ilgili Meclis Soruşturması açılabilecek. Meclisin sevk sonucu vermesi halinde ilgililer Aziz Divan’da yargılanabilecek. Teklifimize nazaran, Cumhurbaşkanının ya da Bakanlar Konseyi’nin tek başına OHAL ilan etme yetkisi yoktur. OHAL ilan etme yetkisi, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Heyeti’ne aittir.”
Barolar Birliğine düzenleme
Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Serap Yazıcı da tekliflerinin, yargı mensuplarına ferdi bağımsızlıklarını, yargı kuruluşlarına da kurumsal bağımsızlıklarını sağlayan yenilikler içerdiğini söylemiş oldu. Hakimlik ve savcılık teminatını düzenleyen 139. hususa coğrafik teminatın eklendiğini anlatan Yazıcı, şunları kaydetti:
“bu biçimdece hakim ve savcıların ferdi bağımsızlıkları güçlendirilmiştir. Yargı mensuplarının kişisel bağımsızlıklarını güçlendirmek gayesiyle ayrıyeten Yargıçlar Şurası ve Savcılar Heyeti biçiminde iki organ düzenlenmiştir. Yargıçlar Heyeti, yargıçların özlük hakları konusunda, Savcılar Şurası ise savcıların özlük hakları konusunda karar verme yetkisine sahip olacaktır. Öte yandan bu yenilikle adil yargılanma hakkının bir diğer ögesi olan silahların eşitliği prensibi garanti edilecektir. Bu karar kapsamında Türkiye Barolar Birliğine özerk bir statü sağlanmış, bu yenilikle avukatlık mesleğine sahip olması gereken prestij kazandırılmıştır. Anayasanın ve hukukun üstünlüğünün garantisi olan Anayasa Mahkemesi’nin kuruluşu, üye kompozisyonu, üyelerin seçiminde izlenen prosedürle çalışma yordamları ve Yüksek Mahkeme’nin yetkileri bir daha düzenlenerek Mahkeme’nin aktifliği güçlendirilmiştir. Bu gayeyle Anayasa Mahkemesi’nin ağır iş yükü dikkate alınarak üye sayısı on beşten yirmi ikiye çıkarılmış, hala iki daire ve bir Genel Konsey halinde çalışan Mahkeme’nin dört daire ve bir Genel Heyet halinde çalışması sağlanmıştır.”
İYİ Parti Genel Sekreteri Uğur Poyraz ise kuvvetli, kalkınmış ve demokratik Türkiye’nin inşası için hazırladıkları anayasa değişikliği çalışmasında, temel hak ve hürriyetlerin teminata kavuşturulması için kimi teklifler hazırladıklarını bildirdi. Poyraz, şu görüşleri lisana getirdi:
“Temel hak ve hürriyetler açısından değişiklik teklifimizin ruhunu yansıtan birinci düzenleme başlığa ilişkindir. Anayasanın ikinci kısmının başlığını ‘Temel hak ve hürriyetler’ olarak değiştirerek otoriter anayasacılık anlayışına karşı demokratik ve özgürlükçü anayasa inşası inanç ve kararlılığımızı vurguluyoruz. İnsan onurunun dokunulmazlığını ve devletin buna hürmet gösterme ve müdafaa yükümlülüğü ile temel hak ve hürriyetlerin bütünlüğünü ve yasama yürütme ve yargıyı bağlayıcı olduğunu Anayasanın 12’nci hususuna ekliyoruz. Devlete insan hakları ihlallerini tedbire ve her insanın haklardan yararlanmasını sağlama yükümlüğünü getiriyoruz. Fikir, kanaat ve tabir hürriyetini tek bir hususta düzenliyoruz. Hiç kimsenin kanılarından ötürü ayrımcılığa tabi tutulamayacağını, anayasal unsur olarak belirliyoruz. Bu değişiklik kararında tabir hürriyeti, çoğulcu bir demokrasinin gerektirdiği ölçüde genişlemiş olacaktır. Milletvekili genel seçimlerinde geçerli oyların yüzde birini alan partilere devletin mali yardımda bulunacağı ve bu yardımın dörtte birinin partiler içinde eşit olarak dağıtılacağı, geri kalan fiyatın ise partilerin elde ettikleri oy oranına nazaran paylaştırılacağı düzenlemesini getiriyoruz.
Demokratik ömrün vazgeçilmez ögesi olan siyasi partiler hakkında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının kapatma davası açabilmesini TBMM’nin müsaadesine bağlıyoruz. Kapatma sonucu lakin odak olma halinde verilebilecek. Daha yalın bir düzenleme ile odak olma tarifine ‘yoğun, daima ve demokratik nizama önemli tehlike oluşturacak bir biçimde’ kavramları ile fıkranın son cümlesine ‘yasama sorumsuzluğu kapsamında kullanılan oy, kelam ve fikir açıklamaları odak olmanın tespitinde gözetilemez’ kararını ekliyoruz.”
“Yerel idarelerde yetki artırımı ve RTÜK düzenlemesi”
Saadet Partisi Genel Lider Yardımcısı Bülent Kaya ise “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni”nde yer verdikleri öbür başlıkların ise “Kamu Yönetimi” ve “Siyasi Etik” olduğunu hatırlattı. Kaya, şu ayrıntıları paylaştı:
“Mutabakat metnindeki gayelerimizden bir tanesi mahallî idarelerin yetki ve sorumluluklarının artırılması, mahallî idarelerde demokratik iştirak, şeffaflık ve hesap verebilirlik unsurlarının hakim kılınması, merkezi idarenin lokal idareler üstündeki idari kontrolünün hudutlarının açıkça belirlenerek yerindelik kontrolü manasına gelen vesayet uygulamalarına son verilmesi idi. Bunu teminen Anayasa’nın 127. hususunda bir değişiklik teklifi öngördük. Bu değişiklik teklifimizde nazaranvi ile ilgili bir hata niçini ile hakkında soruşturma yahut kovuşturma mahalli yönetim organlarının yahut bu organın üyelerinin, İçişleri Bakanı tarafınca bakılırsavden uzaklaştırılma uygulamasına son veriyoruz. Mutabakat metnimizde kamu idaresi başlığı altında mutabık kaldığımız bir başka nokta akademik özgürlük ve üniversitelerle ilgili düzenlemelerdir. Yükseköğretimde özgür ve çoğulcu bir sistem oluşturarak üniversitelerin bilimsel özerkliklerinin yanında, idari ve mali özerkliklerini de anayasal garanti altına almak, Yükseköğretim Şurası’nı kaldırarak yerine yetkileri uyum nazaranvi ile sonlandırılmış, üyelerinin ise demokratik meşruiyet aslına dayanılarak seçildiği üniversiteler ortası bir şura tesis etmek hedefi ile Anayasanın 130. ve 131. unsurlarında değişiklik öngördük.
Mutabakat metnimizde kamu idaresi başlığı altında mutabık kaldığımız bir başka nokta da düzenleyici ve denetleyici kurumlardı. Bu kurumlardan bir tanesi ve bugün maalesef en tartışmalı hale gelen kurumların başında gelenlerden bir tanesi de Radyo ve Televizyon Üst Konseyidir. Anayasanın 133. unsurundaki değişiklik teklifimiz ile bu konseyin çoğulculuk, özerklik ve tarafsızlık unsurlarına bağlı olarak çalışmasını temin etmeyi amaçladık.”
Açıklamaların akabinde 6 Genel Lider, hazırlanan anayasa değişikliği önerisi kitapçığıyla basın mensuplarına poz verdi.
görüşmede birinci vakit içinderda, çalışmayı yapan Komite üyeleri tarafınca anayasa değişikliğine ait hazırlanan metin, Genel Lider yardımcıları tarafınca okundu.
CHP Genel Lider Yardımcısı Muharrem Erkek, 28 Şubat tarihindeki mutabakat metinlerini temel alan Anayasa değişikliği teklifini kamuoyunun takdirine sunduklarını belirterek, “Yasama, yürütme, yargı, temel hak ve özgürlükler, kamu idaresi başlıkları altında belirlediğimiz prensipleri 84 husus içeriği ve 9 başlıkta yaptığımız değişiklikle anayasal garantiye kavuşturmayı hedefliyoruz” dedi. Bu tekliflerinin toplumsal mukavele taslağı olduğunu vurgulayan Erkek, şöyleki konuştu:
“Değişiklik tekliflerimizi, demokrasinin asli gereği olan çoğulculuk ve uzlaşma prensipleri doğrultusunda toplumun tüm kısımları ile müzakere ettikten daha sonra seçimlerin çabucak akabinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunacağız. Bugün Cumhuriyet tarihimizin en derin krizini yaşıyoruz. İktisattan adalete, özgürlükten güvenliğe, eğitimden sıhhate akla gelen her alanda yaşanan bu fazlaca istikametli kriz halinin en değerli niçini Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ismi altındaki keyfilik, kural tanımazlık, liyakatsizlik ve yozlaşmadır. Sorun sistemdedir. Sistemle iktisadın direkt ilişkili olduğunu biliyoruz. Güçlendirilmiş parlamenter sistemle Gazi Meclisi, bugün yaşadığı ağır vesayetten kurtaracağız. Yargıyı vesayetten kurtaracağız. Yargının üstündeki siyasi tahakküme son vereceğiz. Yargının kurucu ögesi savunmayı ve baroları birinci sefer anayasal teminata kavuşturacağız. Seçilmiş mahallî yöneticilerin yargı sonucu olmadan vazifelerinden alınmalarına son vereceğiz. Basını, sivil toplum örgütlerini, düzenleyici ve denetleyici kurumları vesayetten kurtaracağız. Cumhuriyetimiz ikinci yüzyılına adım atarken, bu topraklara eşitliği, özgürlüğü, adaleti daima bir arada getireceğiz. Önümüzdeki birinci seçimde, otoriter bir sistemden yana olanlar değil, demokrasiden yana olanlar kazanacak; altılı masanın ortak Cumhurbaşkanı adayı, Türkiye’nin 13. Cumhurbaşkanı olacaktır.”
“Seçim barajı yüzde 3 olacak”
DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu da “Meclisinin temsil gücünü artırabilmek emeliyle seçim barajını yüzde 3’e düşüreceğiz. Siyasi partiler hakkındaki yaptırım kararlarını Avrupa Kurulu standartları ışığında değiştirecek, demokrasinin vazgeçilmez ögesi olan siyasi parti hürriyetini güçlendireceğiz. Diasporanın direkt mecliste temsil edilmesini sağlayacağız” tabirini kullandı. İkinci olarak yasama bağışıklığını güçlendireceklerini belirten Yeneroğlu, dokunulmazlıkların kaldırılması için üye tam sayının salt çoğunluğunu gerekli kılacaklarını deklare etti. Mustafa Yeneroğlu, şu biçimde devam etti:
“Üçüncü olarak, kanun imal süreçlerini demokratikleştireceğiz. Bu başlıkta birfazlaca düzenlemeyi, üzerinde çalıştığımız meclis içtüzüğüne işleyeceğiz. Anayasada ise milletlerarası antlaşmalardan geri çekilmenin Meclisin asli yetkisi olduğunu teminat altına alacağız. bu biçimdece Cumhurbaşkanı, milletlerarası bir mukaveleden gece yarısı tek başına çıkma sonucu veremeyecek. Bakanlar Konseyi’nin kanun kararında kararname çıkarma yetkisini, yetki kanununa dayanması ve temel hak ve hürriyetlerin kanun kararında kararnamelerle düzenlenemeyeceği koşuluyla kabul ediyoruz. Cumhurbaşkanının kanunları veto etme yetkisine son verecek, bu yetkiyi geri gönderme yetkisi ile sınırlayacağız. Geri gönderilen kanunlar, Meclis tarafınca sıradan sıklıkla motamot kabul edilebilecek. Dördüncü olarak, Meclis’in kontrol yetkisini güçlendireceğiz. Şeffaf ve hesap verebilir bir idare için hükümete hesap sorulabilmesini sağlayacak araçları artırıp tesirli kılacağız. Hükümet, başbakan ve bakanlar hakkında gensoru verme yetkisini tesis edeceğiz. Bu yenilikle, Bakanlar Heyeti aleyhine verilen güvensizlik önergelerine yeni Başbakanın isminin eklenmesini zarurî kılacağız. bu biçimdece meclis, istikrarın gereği olarak lakin yeni hükümeti kurmakta birleşebilirse mevcut hükümeti düşürebilecektir.”
Beşinci olarak, parlamentoların tarihi bir kazanımı olan “bütçe hakkının devredilmezliği ilkesini” tesis edeceklerini vurgulayan Yeneroğlu, Meclis bünyesinde Kesin Hesap Kurulu kuracaklarını, Komite Liderinin da ana muhalefet partisinden olmasını Anayasada açıkça düzenleyeceklerini bildirdi.
Demokrat Parti Genel Sekreteri Serhan Yücel ise mevcut anayasanın en sorunlu kısmının “tek adam rejimi” üzerine kurgulanan “yürütme” olduğunu savundu.
Mevcut sistemde yürütmenin konforu için yasama ve yargının fonksiyonsuz bırakıldığını sav eden Yücel, “Bu ucube sistemde, bakanlıklar ve kamu kurumları bakılırsav, yetki ve sorumluluklarını ifa ederken anayasa ve kanunlara bakmak yerine, tek bir kişinin iki dudağının ortasına bakmak zorundadır” görüşünü lisana getirdi.
Yücel, hazırladıkları anayasa değişikliği önerisi ile şeffaf, denetlenebilir ve hesap veren bir yürütmeyi, idarede istikrar ile bütünlüğü bir daha inşa etmeye çaba ettiklerine dikkati çekerek, “Bu çerçevede, Cumhurbaşkanlarının bir periyot ve 7 yıl için seçilebilmesini öneriyoruz, seçilen Cumhurbaşkanı’nın var ise partisi ile ilişiğinin kesilmesini teklif ediyoruz. Cumhurbaşkanının kanunları veto yetkisini kaldırıyor, kendilerine yalnızca bir keze mahsus geri gönderme hakkı tanıyan bir düzenleme yapıyoruz” açıklamasında bulundu. Yücel, konuşmasını şöyleki sürdürdü:
“Önerdiğimiz Anayasal nizamda Cumhurbaşkanı, en hayli milletvekiline sahip olan partiye hükümeti kurma nazaranvi verecek. Bakanlar, başbakan tarafınca, TBMM üyeleri içinden yahut gereksinim halinde milletvekilli seçilme yeterliğine sahip olan Türk vatandaşları içinden seçilecek. Başbakan ve bakanlar, ferdi ve kolektif olarak Meclise karşı sorumlu olacak, bakanlar yahut hükümet hakkında gensoru verilebilecek. Başbakan ve bakanlara, haklarındaki savlar ile ilgili Meclis Soruşturması açılabilecek. Meclisin sevk sonucu vermesi halinde ilgililer Aziz Divan’da yargılanabilecek. Teklifimize nazaran, Cumhurbaşkanının ya da Bakanlar Konseyi’nin tek başına OHAL ilan etme yetkisi yoktur. OHAL ilan etme yetkisi, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Heyeti’ne aittir.”
Barolar Birliğine düzenleme
Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Serap Yazıcı da tekliflerinin, yargı mensuplarına ferdi bağımsızlıklarını, yargı kuruluşlarına da kurumsal bağımsızlıklarını sağlayan yenilikler içerdiğini söylemiş oldu. Hakimlik ve savcılık teminatını düzenleyen 139. hususa coğrafik teminatın eklendiğini anlatan Yazıcı, şunları kaydetti:
“bu biçimdece hakim ve savcıların ferdi bağımsızlıkları güçlendirilmiştir. Yargı mensuplarının kişisel bağımsızlıklarını güçlendirmek gayesiyle ayrıyeten Yargıçlar Şurası ve Savcılar Heyeti biçiminde iki organ düzenlenmiştir. Yargıçlar Heyeti, yargıçların özlük hakları konusunda, Savcılar Şurası ise savcıların özlük hakları konusunda karar verme yetkisine sahip olacaktır. Öte yandan bu yenilikle adil yargılanma hakkının bir diğer ögesi olan silahların eşitliği prensibi garanti edilecektir. Bu karar kapsamında Türkiye Barolar Birliğine özerk bir statü sağlanmış, bu yenilikle avukatlık mesleğine sahip olması gereken prestij kazandırılmıştır. Anayasanın ve hukukun üstünlüğünün garantisi olan Anayasa Mahkemesi’nin kuruluşu, üye kompozisyonu, üyelerin seçiminde izlenen prosedürle çalışma yordamları ve Yüksek Mahkeme’nin yetkileri bir daha düzenlenerek Mahkeme’nin aktifliği güçlendirilmiştir. Bu gayeyle Anayasa Mahkemesi’nin ağır iş yükü dikkate alınarak üye sayısı on beşten yirmi ikiye çıkarılmış, hala iki daire ve bir Genel Konsey halinde çalışan Mahkeme’nin dört daire ve bir Genel Heyet halinde çalışması sağlanmıştır.”
İYİ Parti Genel Sekreteri Uğur Poyraz ise kuvvetli, kalkınmış ve demokratik Türkiye’nin inşası için hazırladıkları anayasa değişikliği çalışmasında, temel hak ve hürriyetlerin teminata kavuşturulması için kimi teklifler hazırladıklarını bildirdi. Poyraz, şu görüşleri lisana getirdi:
“Temel hak ve hürriyetler açısından değişiklik teklifimizin ruhunu yansıtan birinci düzenleme başlığa ilişkindir. Anayasanın ikinci kısmının başlığını ‘Temel hak ve hürriyetler’ olarak değiştirerek otoriter anayasacılık anlayışına karşı demokratik ve özgürlükçü anayasa inşası inanç ve kararlılığımızı vurguluyoruz. İnsan onurunun dokunulmazlığını ve devletin buna hürmet gösterme ve müdafaa yükümlülüğü ile temel hak ve hürriyetlerin bütünlüğünü ve yasama yürütme ve yargıyı bağlayıcı olduğunu Anayasanın 12’nci hususuna ekliyoruz. Devlete insan hakları ihlallerini tedbire ve her insanın haklardan yararlanmasını sağlama yükümlüğünü getiriyoruz. Fikir, kanaat ve tabir hürriyetini tek bir hususta düzenliyoruz. Hiç kimsenin kanılarından ötürü ayrımcılığa tabi tutulamayacağını, anayasal unsur olarak belirliyoruz. Bu değişiklik kararında tabir hürriyeti, çoğulcu bir demokrasinin gerektirdiği ölçüde genişlemiş olacaktır. Milletvekili genel seçimlerinde geçerli oyların yüzde birini alan partilere devletin mali yardımda bulunacağı ve bu yardımın dörtte birinin partiler içinde eşit olarak dağıtılacağı, geri kalan fiyatın ise partilerin elde ettikleri oy oranına nazaran paylaştırılacağı düzenlemesini getiriyoruz.
Demokratik ömrün vazgeçilmez ögesi olan siyasi partiler hakkında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının kapatma davası açabilmesini TBMM’nin müsaadesine bağlıyoruz. Kapatma sonucu lakin odak olma halinde verilebilecek. Daha yalın bir düzenleme ile odak olma tarifine ‘yoğun, daima ve demokratik nizama önemli tehlike oluşturacak bir biçimde’ kavramları ile fıkranın son cümlesine ‘yasama sorumsuzluğu kapsamında kullanılan oy, kelam ve fikir açıklamaları odak olmanın tespitinde gözetilemez’ kararını ekliyoruz.”
“Yerel idarelerde yetki artırımı ve RTÜK düzenlemesi”
Saadet Partisi Genel Lider Yardımcısı Bülent Kaya ise “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni”nde yer verdikleri öbür başlıkların ise “Kamu Yönetimi” ve “Siyasi Etik” olduğunu hatırlattı. Kaya, şu ayrıntıları paylaştı:
“Mutabakat metnindeki gayelerimizden bir tanesi mahallî idarelerin yetki ve sorumluluklarının artırılması, mahallî idarelerde demokratik iştirak, şeffaflık ve hesap verebilirlik unsurlarının hakim kılınması, merkezi idarenin lokal idareler üstündeki idari kontrolünün hudutlarının açıkça belirlenerek yerindelik kontrolü manasına gelen vesayet uygulamalarına son verilmesi idi. Bunu teminen Anayasa’nın 127. hususunda bir değişiklik teklifi öngördük. Bu değişiklik teklifimizde nazaranvi ile ilgili bir hata niçini ile hakkında soruşturma yahut kovuşturma mahalli yönetim organlarının yahut bu organın üyelerinin, İçişleri Bakanı tarafınca bakılırsavden uzaklaştırılma uygulamasına son veriyoruz. Mutabakat metnimizde kamu idaresi başlığı altında mutabık kaldığımız bir başka nokta akademik özgürlük ve üniversitelerle ilgili düzenlemelerdir. Yükseköğretimde özgür ve çoğulcu bir sistem oluşturarak üniversitelerin bilimsel özerkliklerinin yanında, idari ve mali özerkliklerini de anayasal garanti altına almak, Yükseköğretim Şurası’nı kaldırarak yerine yetkileri uyum nazaranvi ile sonlandırılmış, üyelerinin ise demokratik meşruiyet aslına dayanılarak seçildiği üniversiteler ortası bir şura tesis etmek hedefi ile Anayasanın 130. ve 131. unsurlarında değişiklik öngördük.
Mutabakat metnimizde kamu idaresi başlığı altında mutabık kaldığımız bir başka nokta da düzenleyici ve denetleyici kurumlardı. Bu kurumlardan bir tanesi ve bugün maalesef en tartışmalı hale gelen kurumların başında gelenlerden bir tanesi de Radyo ve Televizyon Üst Konseyidir. Anayasanın 133. unsurundaki değişiklik teklifimiz ile bu konseyin çoğulculuk, özerklik ve tarafsızlık unsurlarına bağlı olarak çalışmasını temin etmeyi amaçladık.”
Açıklamaların akabinde 6 Genel Lider, hazırlanan anayasa değişikliği önerisi kitapçığıyla basın mensuplarına poz verdi.