CHP Genel Lider Yardımcısı, Parti Sözcüsü ve Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak başkanlığındaki İktisat Masası izmir’de toplandı. İzmir’de iş insanları ile bir ortaya Öztrak burada yaptığı konuşmada, “Küresel merkez bankaları pandemiden daha sonra gevşettikleri para siyasetlerini bir daha sıkılaştırmaya başlıyorlar. Global merkez bankaları, faiz arttırma sürecine giriyorlar” dedi.
İktidarın ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin değişmesi gerektiğini söyleyen Öztrak, “Türkiye bugün epey önemli bir inanç buhranı yaşıyor. İnanç buhranı ile bir arada de epey önemli bir istikrarsızlık var. Pekala bunu aşıp enflasyonu düşürmek, güvensizliği bitirmek, bir daha sürdürülebilir büyüme patikasına dönebilmek için ne yapmak lazım? Şu andaki bu mevcut idare ile bu inanç buhranını aşamazsınız. Şu andaki mevcut sistemle de bu itimat buhranını aşamazsınız. Bu inanç buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor” diye konuştu.
Öztrak’ın konuşmasından öne çıkan başlıklar şöyleki:
‘niçin yeni bir öyküye gereksinimimiz var’ı iki kısımda anlatmak istiyorum. Bunlardan bir tanesi global boyut. Aslında herkes şunu kabul ediyor ki artık eskinin öldüğü, ancak yerine yeninin çabucak hemen doğmadığı bir orta devirden geçiyoruz dünyada. Global sistemde kıymetler ve unsurlar temelinde yeni bir ayrışma var. Eskide kalan bir Washington Mutabakatı var. Devlet, adaleti, güvenliği sağlasın, sırt üstü yatsın. daha sonrasındasını piyasalar halleder yaklaşımı.
Kamu ve özel kesim içinde yeni bir diyalog muhtaçlığımız var
Onun yerine artık Cornwall Mutabakatı dediğimiz 2021 yılında G7 ülkelerinin imzaladığı yeni bir mutabakat devrine hakikat geçiyoruz. Orada da diyor ki bu iş yalnızca piyasa ile olmuyor. Piyasa bizim o istediğimiz kapsayıcı büyümeyi gerçekleştiremedi. Aşikâr alanlarda aşikâr sorunlarımız oldu. O niçinle kamu ve özel kesim içinde yeni bir diyalog gereksinimimiz var. Kapsayıcı büyüme, kesinlikle büyümenin bir modülü olmalı, kararı değil. Şayet büyüme kapsayıcı şayet olmazsa o büyüme sürdürülebilir olmuyor diyor.
Neoliberal ekonomik sistemden kalkıyoruz, sanayi siyaseti alanına yanlışsız girmeye başlıyoruz. Bu epeyce önemli bir değişiklik. Farklı bir dönüşüm. Dolasıyla bizim sık sık daha evvelki periyotta de kelam ettiğimiz, birtakım iş insanlarımızın da epeyce güzeline gitmeyen kamucu yaklaşım şekli birtakım kavramlar artık sağda yahut solda dünyadaki tüm hükümetlerin gündemine girmeye başlıyor. Stratejik endüstrilere devlet takviyesi olayı genelde kabul görülen bir konu olarak ortaya çıkıyor.
Küresel merkez bankaları para siyasetlerini bir daha sıkılaştırmaya başlıyor
Bir diğer değerli gelişme de global merkez bankaları pandemiden daha sonra gevşettikleri para siyasetlerini bir daha sıkılaştırmaya başlıyorlar. Global merkez bankaları, faiz arttırma sürecine giriyorlar. Pekala bizim niye yeni bir öyküye, stratejiye gereksinimimiz var? Bu işin mahallî boyutu ne? 2013’ten baktığınızda hatta 2007’de bu ip uçlarını vermeye başlamıştı, fakat 2013’ten daha sonra giderek netleşti. Bize benzeyen ekonomilerden Türk parasının bedeli, büyüme bakımından ve öteki açılardan kopmaya, ayrışmaya başladık.
Bunun ardında da büyüme modelinin tıkanması var. Nasıl bir büyüme modeli vardı? 2001 yılında yaşanan krizden daha sonra gündeme getirdiğimiz ‘kuvvetli iktisada geçiş’ diye bir program vardı. Bu geçiş programıydı. Dünyada para o kadar bollaştı ki sıcak paranın ülkeye getirilmesine dayanan bu program sürdürülmeye çalışıldı. Zira maliyeti de son derece düşüktü. Fakat sonuçta ortaya daima bozulan dış istikrar, yetersiz döviz rezervleri, yüksek enflasyon; niteliksiz, kapsayıcı olmayan bir büyüme süreci ile karşı karşıya kaldık.
Giderek müdahaleci bir ekonomik yapı ile karşı karşıyayız
Bugün geldiğimiz noktada ülkeyi yöneten hükümet yalnızca bu modeli bildiği için dışarıdan para kesilmesine karşın ben bu modeli benim içeride vatandaşlarımın dövizleri var, bunları toparlayarak sürdürebilirim, yaklaşımı ortasında görüyorum. Tabi bu da olmuyor. O kadar müdahale ediyorsunuz ki iktisada, iktisat artık rekabetçi iktisat olmaktan çıkıyor, giderek müdahaleci bir ekonomik yapı ile karşı karşıya kalıyoruz.
‘Avrupa’daki 8’lik enflasyon, Türkiye’deki 80’lik enflasyondan daha vahimmiş’
Dün itibariyle geldiğimiz nokta şu; mevcut durumu savunabilmek için; ülkede paramızı pul ettiler. Türkiye’yi Avrupa’nın 1 milyoncu marketi haline getirdiler. Her şey 1 milyon. Evvelden Çin mallarını satan marketler vardı, ona döndük. Yabancı için burada her şey ucuz. Vatandaş için değerli da yabancı için ucuz… İş bu hale gelmişken dün baktım birileri 8, 80’den büyüktür kıssası anlatmaya çalışıyor. Yani Avrupa’daki 8’lik enflasyon, Türkiye’deki 80’lik enflasyondan daha vahimmiş. Bu tabi artık idare olarak baktığınızda işin hangi noktaya geldiğini, çaresizliğin hangi boyutlara ulaştığını açık seçik ortaya koyuyor.
Türkiye’deki kurumlar önemli yıprandı
Ekonomik krizin yanında bir başka kıymetli kriz ise devlette idare krizi. Bilhassa bu tek kişilik hükümet sistemine geçildikten daha sonra Türkiye kurumlar önemli yıprandı. Kural kalmadı, günlük kararlarla iktisat ve öbür alanlar yönetim edilir hale geldi. Akşam yatıyorsunuz bir öteki oyun kuralı ile sabah kalkıyorsunuz bir öteki oyun kuralı var. Niçin, neden yapıldığını kolay kolay kendilerine de izah edemedikleri bir sürü birbiriyle tutarsız değişiklikler yapılıyor.
Yeni kurumlar, yeni takımlar, yeni kurallarla, dört maksadı gerçekleştirmemiz lazım ki Türkiye kalıcı, daima büyüme sürecine girebilsin. Bunlardan birincisi hukuk sistemi ve parlamenter sistemin inşası. Biz bunu bir kurumsal kalite endeksinin altında toplamaya çalıştık. Çeşitli bileşenleri var bunların. 6 tane performans kriteri kullandık. Bir adedini söyleyeyim, katılımcılık ve hesap verebilirlik.
Çok önemli bir istikrarsızlık var
Türkiye bugün hayli önemli bir itimat buhranı yaşıyor. İnanç buhranı ile bir arada de hayli önemli bir istikrarsızlık var. Pekala bunu aşıp enflasyonu düşürmek, güvensizliği bitirmek, bir daha sürdürülebilir büyüme patikasına dönebilmek için ne yapmak lazım?
‘Güven buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor’
Şu andaki bu mevcut idare ile bu itimat buhranını aşamazsınız. Şu andaki mevcut sistemle de bu inanç buhranını aşamazsınız. Bu inanç buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor. Ki bu seçimde milletimiz bu tercihi yapacak. Bu tercih yapıldıktan daha sonra beklentilerde epeyce önemli güzelleşmeler olacaktır. Bunun gerisinden da bu düzenlemeleri getirdiğiniz vakit Türkiye’nin oyunu artık farklı oynayacağı ortaya çıkacaktır. Ekonomik oyuncular da buna inanmaya başlayacaktır.”
İktidarın ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin değişmesi gerektiğini söyleyen Öztrak, “Türkiye bugün epey önemli bir inanç buhranı yaşıyor. İnanç buhranı ile bir arada de epey önemli bir istikrarsızlık var. Pekala bunu aşıp enflasyonu düşürmek, güvensizliği bitirmek, bir daha sürdürülebilir büyüme patikasına dönebilmek için ne yapmak lazım? Şu andaki bu mevcut idare ile bu inanç buhranını aşamazsınız. Şu andaki mevcut sistemle de bu itimat buhranını aşamazsınız. Bu inanç buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor” diye konuştu.
Öztrak’ın konuşmasından öne çıkan başlıklar şöyleki:
‘niçin yeni bir öyküye gereksinimimiz var’ı iki kısımda anlatmak istiyorum. Bunlardan bir tanesi global boyut. Aslında herkes şunu kabul ediyor ki artık eskinin öldüğü, ancak yerine yeninin çabucak hemen doğmadığı bir orta devirden geçiyoruz dünyada. Global sistemde kıymetler ve unsurlar temelinde yeni bir ayrışma var. Eskide kalan bir Washington Mutabakatı var. Devlet, adaleti, güvenliği sağlasın, sırt üstü yatsın. daha sonrasındasını piyasalar halleder yaklaşımı.
Kamu ve özel kesim içinde yeni bir diyalog muhtaçlığımız var
Onun yerine artık Cornwall Mutabakatı dediğimiz 2021 yılında G7 ülkelerinin imzaladığı yeni bir mutabakat devrine hakikat geçiyoruz. Orada da diyor ki bu iş yalnızca piyasa ile olmuyor. Piyasa bizim o istediğimiz kapsayıcı büyümeyi gerçekleştiremedi. Aşikâr alanlarda aşikâr sorunlarımız oldu. O niçinle kamu ve özel kesim içinde yeni bir diyalog gereksinimimiz var. Kapsayıcı büyüme, kesinlikle büyümenin bir modülü olmalı, kararı değil. Şayet büyüme kapsayıcı şayet olmazsa o büyüme sürdürülebilir olmuyor diyor.
Neoliberal ekonomik sistemden kalkıyoruz, sanayi siyaseti alanına yanlışsız girmeye başlıyoruz. Bu epeyce önemli bir değişiklik. Farklı bir dönüşüm. Dolasıyla bizim sık sık daha evvelki periyotta de kelam ettiğimiz, birtakım iş insanlarımızın da epeyce güzeline gitmeyen kamucu yaklaşım şekli birtakım kavramlar artık sağda yahut solda dünyadaki tüm hükümetlerin gündemine girmeye başlıyor. Stratejik endüstrilere devlet takviyesi olayı genelde kabul görülen bir konu olarak ortaya çıkıyor.
Küresel merkez bankaları para siyasetlerini bir daha sıkılaştırmaya başlıyor
Bir diğer değerli gelişme de global merkez bankaları pandemiden daha sonra gevşettikleri para siyasetlerini bir daha sıkılaştırmaya başlıyorlar. Global merkez bankaları, faiz arttırma sürecine giriyorlar. Pekala bizim niye yeni bir öyküye, stratejiye gereksinimimiz var? Bu işin mahallî boyutu ne? 2013’ten baktığınızda hatta 2007’de bu ip uçlarını vermeye başlamıştı, fakat 2013’ten daha sonra giderek netleşti. Bize benzeyen ekonomilerden Türk parasının bedeli, büyüme bakımından ve öteki açılardan kopmaya, ayrışmaya başladık.
Bunun ardında da büyüme modelinin tıkanması var. Nasıl bir büyüme modeli vardı? 2001 yılında yaşanan krizden daha sonra gündeme getirdiğimiz ‘kuvvetli iktisada geçiş’ diye bir program vardı. Bu geçiş programıydı. Dünyada para o kadar bollaştı ki sıcak paranın ülkeye getirilmesine dayanan bu program sürdürülmeye çalışıldı. Zira maliyeti de son derece düşüktü. Fakat sonuçta ortaya daima bozulan dış istikrar, yetersiz döviz rezervleri, yüksek enflasyon; niteliksiz, kapsayıcı olmayan bir büyüme süreci ile karşı karşıya kaldık.
Giderek müdahaleci bir ekonomik yapı ile karşı karşıyayız
Bugün geldiğimiz noktada ülkeyi yöneten hükümet yalnızca bu modeli bildiği için dışarıdan para kesilmesine karşın ben bu modeli benim içeride vatandaşlarımın dövizleri var, bunları toparlayarak sürdürebilirim, yaklaşımı ortasında görüyorum. Tabi bu da olmuyor. O kadar müdahale ediyorsunuz ki iktisada, iktisat artık rekabetçi iktisat olmaktan çıkıyor, giderek müdahaleci bir ekonomik yapı ile karşı karşıya kalıyoruz.
‘Avrupa’daki 8’lik enflasyon, Türkiye’deki 80’lik enflasyondan daha vahimmiş’
Dün itibariyle geldiğimiz nokta şu; mevcut durumu savunabilmek için; ülkede paramızı pul ettiler. Türkiye’yi Avrupa’nın 1 milyoncu marketi haline getirdiler. Her şey 1 milyon. Evvelden Çin mallarını satan marketler vardı, ona döndük. Yabancı için burada her şey ucuz. Vatandaş için değerli da yabancı için ucuz… İş bu hale gelmişken dün baktım birileri 8, 80’den büyüktür kıssası anlatmaya çalışıyor. Yani Avrupa’daki 8’lik enflasyon, Türkiye’deki 80’lik enflasyondan daha vahimmiş. Bu tabi artık idare olarak baktığınızda işin hangi noktaya geldiğini, çaresizliğin hangi boyutlara ulaştığını açık seçik ortaya koyuyor.
Türkiye’deki kurumlar önemli yıprandı
Ekonomik krizin yanında bir başka kıymetli kriz ise devlette idare krizi. Bilhassa bu tek kişilik hükümet sistemine geçildikten daha sonra Türkiye kurumlar önemli yıprandı. Kural kalmadı, günlük kararlarla iktisat ve öbür alanlar yönetim edilir hale geldi. Akşam yatıyorsunuz bir öteki oyun kuralı ile sabah kalkıyorsunuz bir öteki oyun kuralı var. Niçin, neden yapıldığını kolay kolay kendilerine de izah edemedikleri bir sürü birbiriyle tutarsız değişiklikler yapılıyor.
Yeni kurumlar, yeni takımlar, yeni kurallarla, dört maksadı gerçekleştirmemiz lazım ki Türkiye kalıcı, daima büyüme sürecine girebilsin. Bunlardan birincisi hukuk sistemi ve parlamenter sistemin inşası. Biz bunu bir kurumsal kalite endeksinin altında toplamaya çalıştık. Çeşitli bileşenleri var bunların. 6 tane performans kriteri kullandık. Bir adedini söyleyeyim, katılımcılık ve hesap verebilirlik.
Çok önemli bir istikrarsızlık var
Türkiye bugün hayli önemli bir itimat buhranı yaşıyor. İnanç buhranı ile bir arada de hayli önemli bir istikrarsızlık var. Pekala bunu aşıp enflasyonu düşürmek, güvensizliği bitirmek, bir daha sürdürülebilir büyüme patikasına dönebilmek için ne yapmak lazım?
‘Güven buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor’
Şu andaki bu mevcut idare ile bu itimat buhranını aşamazsınız. Şu andaki mevcut sistemle de bu inanç buhranını aşamazsınız. Bu inanç buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor. Ki bu seçimde milletimiz bu tercihi yapacak. Bu tercih yapıldıktan daha sonra beklentilerde epeyce önemli güzelleşmeler olacaktır. Bunun gerisinden da bu düzenlemeleri getirdiğiniz vakit Türkiye’nin oyunu artık farklı oynayacağı ortaya çıkacaktır. Ekonomik oyuncular da buna inanmaya başlayacaktır.”