Türkiye’de son 1 yıldır uygulanan yeni iktisat modelinin yarattığı ortamda vatandaş kadar sermayedar da şikayetçi fakat iktisat idaresi uygulamalarının sonuna kadar gerisinde duruyor. Enflasyondaki yükseliş kadar borçlanma, dış ticaret, inanç, üretim üzere kıymetler de bir bütün ortasında güzelleşme göstermiyor. Son senelerda hem kişiselde vatandaşı ilgilendiren bilgilere tıpkı vakitte makro iktisat çerçevesinde datalara bakmaya çalışalım birlikte. Haydi başlayalım
Erdoğan’ın açıklamalarında iktisat modelinden ne kadar emin olduğuna dair telaffuzlarına bakalım birinci vakit içinderda
2020 Aralık ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ‘Ben tıp mensubu değilim, benim alanım ekonomi’ derken, 2021 Kasım’da ‘Ben ekonomistim, siz ne kadar kaynak oluşturursanız, devletin kasasından da bir kuruş çıkmaz’ demişti. Bir kaç gün daha sonra yaptığı bir konuşmada da, ‘Biz iktisadın kitabını yazdık, yazmaya devam ediyoruz’ demişti. 2021 Aralık ayında da Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni iktisat modelini şu sözlerle savunmuştu:
Sanayi kapasitemizi süratle geliştirirken, düşük faiz ve istikrarlı kur ile üretimi ve istihdamı adım adım daha ileriye taşıyacağız. Biz ne yaptığımızı biliyoruz. Nasıl yapacağımızı biliyoruz. Nereye gideceğimiz biliyoruz. Ne elde edeceğimizi de biliyoruz. bir mühlet daha sonra bu çalışanların fiyatlarından kamu gelirlerine kadar her alanda kar olarak kendini hissettirmeye başlayacaktır.
Aradan aylar geçti ve 22 Ağustos 2022 tarihinde Erdoğan, Kabine toplantısı daha sonrası da bir daha iktisada vurgu yaptı
Erdoğan, ‘Ekonomide ne yaptığımızı çok güzel biliyoruz. Türkiye’nin gereksinimi, faizi yükseltmek değil, yatırımı, istihdamı, üretimi ihracatı ve cari fazlayı artırmaktır’ derken, ‘Kimsenin paranın bedelinden kaygı ederek, döviz ve altına yönelmesine sebep kalmamıştır. Vatandaşlarımızı TL mevduatına dönmeye davet ediyorum’ dedi.
Gelir durumu ile başlayalım mı? Bilgiler TCMB, TÜİK’ten!
TÜİK’in 2021 yılı ‘Gelir ve Ömür Şartları Araştırması’nda yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir gelirindeki datalarla TCMB’nin yıl sonu dolar satış verisini birleştirdiğimizde şu biçimde bir görünüm çıkıyor ortaya
Bu ne demek? Gelir artmış TÜİK’e nazaran fakat dünyadan aldığımız hisse düşüşte. Bir de çabucak hemen 2022’yi goremiyoruz.
Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’ya bakalım bu biçimde!
veri.tuik.gov.tr
Ülkenin gelirindeki durum da mevsimsel tesirlerden arındırılmış durum bu türlü lakin 2022 birinci çeyreği içeriyor. TÜİK bilgileriyle oluşturulmuştur.
Dış ticarette durum da böyle
Türkiye iktisat modelinin dayandığı temel etken ihracat olduğunda bakıldığında istikrardaki açıklığın 2021 sonunda artmaya başladığı görülüyor.
Bu da TCMB lisanıyla Türkiye’nin ödemeler istikrarında cari süreçler hesabı, halk lisanıyla bütçedeki açık! Devlet bütçesi değil lakin ‘evin bütçesi’!
Cari fazla maksadıyla çıkılan yolda 2021 Ekim daha sonrasında açık sürüyor. Hatta ocak ayında verilen açık 2013 Aralık ayından daha sonra görülen en yüksek açık oldu.
Üretim de demiştik değil mi? 2000 yılından itibaren sanayi üretim datalarında TÜİK’in sayesinde hazırlanan tablo
veri.tuik.gov.tr
2020 yılında pandemiyle yaşanan düşüş 2021 yılında yükselişte tesirini gösterirken, 2021 yılında da yaşanan tam kapanma süreçlerinin 2022’deyse baz tesirini hayli etkilemediği görülüyor.
Ticaretin getirisi olan cirolara bakarsak şayet enflasyon ve fiyat artışlarının tesiri olarak da görülüyor.
veri.tuik.gov.tr
Yukarıdaki datanın ayrıntısına bakılınca şu
biçimde daha anlaşılır oluyor. Satışlarda artış görülmezken cirolarda yaşanan artış doğal olarak enflasyonun getirisi oluyor.
veri.tuik.gov.tr
Enflasyon demişken ana bilgiyi atlamak olmaz! Tüketici meblağları ve yurt içi üretici meblağlarının seyrini görüyorsunuz anlatmaya gerek yok
Bir de “güven” var! TÜİK’in Ekonomik itimat endeksi ortasında tüketici, gerçek dal itimat endekslerini barındırırken, hizmet, perakende ve inşaat inanç endekslerini de bulunduruyor ve 100’ün altında olması itimat varlığı sayılmıyor. Yılbaşından bu yana da geriliyor.
veri.tuik.gov.tr
2017 yılından daha sonra dolar/TL’nin seyri görülürken, TL’deki paha kaybı açısından dikkat cazibeli bir görünüm oluyor.
2019 yılı daha sonrasında da gram altının seyri içeriğinde hem ons birebir vakitte dolar fiyatlaması bulunduğundan öne çıkıyor.
Genel datalarla tablo bu türlü olurken, alım gücündeki düşüşü aslına bakarsanız herkes yaşıyor. Bu datalara göre iktisat modeli istenilen başarıyı çabucak hemen elde etmiş görünmüyor.
Bu kadar emin olunan bir model ile 2023’te TL’de kıymet kazanımıyla, refahın arttığı, gelir adaletsizliğinin azaldığı ve Türkiye’nin bir daha büyük ekonomilere yaklaştığını ummaya devam ediyoruz. Siz ne dersiniz? Yorumlarınızı bekliyoruz.
Erdoğan’ın açıklamalarında iktisat modelinden ne kadar emin olduğuna dair telaffuzlarına bakalım birinci vakit içinderda
2020 Aralık ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ‘Ben tıp mensubu değilim, benim alanım ekonomi’ derken, 2021 Kasım’da ‘Ben ekonomistim, siz ne kadar kaynak oluşturursanız, devletin kasasından da bir kuruş çıkmaz’ demişti. Bir kaç gün daha sonra yaptığı bir konuşmada da, ‘Biz iktisadın kitabını yazdık, yazmaya devam ediyoruz’ demişti. 2021 Aralık ayında da Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni iktisat modelini şu sözlerle savunmuştu:
Sanayi kapasitemizi süratle geliştirirken, düşük faiz ve istikrarlı kur ile üretimi ve istihdamı adım adım daha ileriye taşıyacağız. Biz ne yaptığımızı biliyoruz. Nasıl yapacağımızı biliyoruz. Nereye gideceğimiz biliyoruz. Ne elde edeceğimizi de biliyoruz. bir mühlet daha sonra bu çalışanların fiyatlarından kamu gelirlerine kadar her alanda kar olarak kendini hissettirmeye başlayacaktır.
Aradan aylar geçti ve 22 Ağustos 2022 tarihinde Erdoğan, Kabine toplantısı daha sonrası da bir daha iktisada vurgu yaptı
Erdoğan, ‘Ekonomide ne yaptığımızı çok güzel biliyoruz. Türkiye’nin gereksinimi, faizi yükseltmek değil, yatırımı, istihdamı, üretimi ihracatı ve cari fazlayı artırmaktır’ derken, ‘Kimsenin paranın bedelinden kaygı ederek, döviz ve altına yönelmesine sebep kalmamıştır. Vatandaşlarımızı TL mevduatına dönmeye davet ediyorum’ dedi.
Gelir durumu ile başlayalım mı? Bilgiler TCMB, TÜİK’ten!
TÜİK’in 2021 yılı ‘Gelir ve Ömür Şartları Araştırması’nda yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir gelirindeki datalarla TCMB’nin yıl sonu dolar satış verisini birleştirdiğimizde şu biçimde bir görünüm çıkıyor ortaya
Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’ya bakalım bu biçimde!
veri.tuik.gov.tr
Ülkenin gelirindeki durum da mevsimsel tesirlerden arındırılmış durum bu türlü lakin 2022 birinci çeyreği içeriyor. TÜİK bilgileriyle oluşturulmuştur.
Dış ticarette durum da böyle
Bu da TCMB lisanıyla Türkiye’nin ödemeler istikrarında cari süreçler hesabı, halk lisanıyla bütçedeki açık! Devlet bütçesi değil lakin ‘evin bütçesi’!
Cari fazla maksadıyla çıkılan yolda 2021 Ekim daha sonrasında açık sürüyor. Hatta ocak ayında verilen açık 2013 Aralık ayından daha sonra görülen en yüksek açık oldu.
Üretim de demiştik değil mi? 2000 yılından itibaren sanayi üretim datalarında TÜİK’in sayesinde hazırlanan tablo
veri.tuik.gov.tr
2020 yılında pandemiyle yaşanan düşüş 2021 yılında yükselişte tesirini gösterirken, 2021 yılında da yaşanan tam kapanma süreçlerinin 2022’deyse baz tesirini hayli etkilemediği görülüyor.
Ticaretin getirisi olan cirolara bakarsak şayet enflasyon ve fiyat artışlarının tesiri olarak da görülüyor.
veri.tuik.gov.tr
Yukarıdaki datanın ayrıntısına bakılınca şu
veri.tuik.gov.tr
Enflasyon demişken ana bilgiyi atlamak olmaz! Tüketici meblağları ve yurt içi üretici meblağlarının seyrini görüyorsunuz anlatmaya gerek yok
Bir de “güven” var! TÜİK’in Ekonomik itimat endeksi ortasında tüketici, gerçek dal itimat endekslerini barındırırken, hizmet, perakende ve inşaat inanç endekslerini de bulunduruyor ve 100’ün altında olması itimat varlığı sayılmıyor. Yılbaşından bu yana da geriliyor.
veri.tuik.gov.tr
2017 yılından daha sonra dolar/TL’nin seyri görülürken, TL’deki paha kaybı açısından dikkat cazibeli bir görünüm oluyor.
2019 yılı daha sonrasında da gram altının seyri içeriğinde hem ons birebir vakitte dolar fiyatlaması bulunduğundan öne çıkıyor.
Genel datalarla tablo bu türlü olurken, alım gücündeki düşüşü aslına bakarsanız herkes yaşıyor. Bu datalara göre iktisat modeli istenilen başarıyı çabucak hemen elde etmiş görünmüyor.
Bu kadar emin olunan bir model ile 2023’te TL’de kıymet kazanımıyla, refahın arttığı, gelir adaletsizliğinin azaldığı ve Türkiye’nin bir daha büyük ekonomilere yaklaştığını ummaya devam ediyoruz. Siz ne dersiniz? Yorumlarınızı bekliyoruz.