Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler (BM) 77. Genel Konseyi için bulunduğu New York’ta, Amerikan PBS kanalının konuğu olarak, dış siyaset ve dünya gündemine ait değerlendirmelerde bulundu.
“Rusya-Ukrayna savaşında şu an hangi tarafın üstün olduğu” sorusuna Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Doğrusu bir başkan olarak ‘Rusya mı daha aktif, Ukrayna mı daha etkin’ arayışı içerisinde değilim. Tek dileğimiz bu savaşın barışla son bulmasıdır. Gerek Sayın Putin’e gerek Sayın Zelenskiy’e benim ricam, tavsiyem bu olmuştur. İnsanların vefatıyla neticelenen bir savaşın kazananı olmaz.” karşılığını verdi.
Tahıl koridorunu açmak için epey efor sarf ettiklerini ve İstanbul’daki mutabakatla bunu gerçekleştirdiklerini anlatan Erdoğan, “Oradan 2 milyon tonu aşan, 3 milyon tona yaklaşan tarım mamüllerinin ihracı gerçekleşti. Artık yeni bir etap, bilhassa Rusya’daki mamüllerin de dünyaya açılması. Natürel burada benim tek arzum, gelişmiş ülkelere değil, az gelişmiş yahut yoksul ülkelere buradan mamüllerin sevkiyatını sağlamaktır. Bunu başarabilirsek yoksul ülkeler, az gelişmiş ülkeler hiç şayet olmazsa bu eserlerle şöyleki kendilerine gelmiş olurlar.” sözünü kullandı.
“Putin de bu işi artık bir an evvel bitirmenin çabası içerisinde”
Rusya-Ukrayna savaşının süratli bir biçimde bitmesinin nasıl mümkün olabileceği sorusu üzerine Erdoğan, burada yüklü olarak Rusya’nın halinin epeyce değerli olduğunu belirtti.
Özbekistan’da Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile etraflıca görüşmelerinin olduğunu hatırlatan Erdoğan, “Kendilerinin de aslında bu işi artık bir an evvel bitirmenin çabası içerisinde olduğunu anladım. Bu gidişin düşüncesi büyük. Bu noktada, mesela şu anda 200 rehinenin takası konusunda bir mutabakat sağlandı. Bu hoş bir gelişme. Zira bu rehinelerle birlikte orada hayli epeyce değerli bir adım atılmış oluyor. Şu anda onun teknik boyutunu da arkadaşlar yürütüyorlar. tıpkı vakitte hoş bir gelişmeyi sağlamış olacağız. Öteki taraftan tarım eserleri hadisesini bir daha tespit ettiğimiz arkadaşlarımız, teknik takımlar etraflıca yürütüyorlar. Bunlar da olağan hoş gelişmeler lakin burada Ukrayna’nın da Rusya’yla birebir anlayışta olması lazım ve artık karşılıklı olarak bu çatışmaların, bu savaşın durdurulması noktasında kararlı olmak lazım.” değerlendirmesinde bulundu.
Erdoğan, şayet Rusya-Ukrayna içinde bir barış sağlanacaksa, burada alınan yerlerin iadesinin büyük ehemmiyet arz ettiğini belirterek, “İstenen, beklenen aslına bakarsanız bu. Bu bahiste Sayın Guterres’in attığı adımlar da var. Bizim attığımız adımlar da var. Bu adımlarla birlikte beklediğimiz bu iadelerin sağlanması sahiden işimizi kolaylaştır.” dedi.
Rusya Devlet Lideri Putin’den 2014’ten itibaren Kırım’ı da sahiplerine vermelerini rica ettiklerini anlatan Erdoğan, “Bunlar bununla birlikte bizim soydaşlarımız. Şayet bu adımı atarsanız bizi de rahatlatırsınız, Ukrayna’yı da rahatlatırsınız, Kırım Tatarlarını da rahatlatırsınız.’ dedik. Fakat maalesef o günden bugüne orada bir adım atılamadı.” diye konuştu.
“hiç bir önder attığı adımdan daha sonra ‘Ben yanlış yaptım’ demez”
“Sizce Putin, Ukrayna halkının kendini savunma iradesini küçümseyerek aslında yanlış hesap yaptığının farkında mı?” biçimindeki soru üzerine de Erdoğan, şunları söylemiş oldu:
“hiç bir başkan attığı adımdan daha sonra ‘Ben yanlış yaptım.’ demez. Bunu görmek lazım. Doğal bunu söylerken birebir şeyi Ukrayna için de düşünmek lazım. Sanki Sayın Zelenskiy bu biçimde bir adımı atarken ‘Ben yanlış yaptım.’ diye düşünüyor mu yahut düşündü mü? Natürel önderler girdikleri bir yoldan geri dönüşleri epey sıkıntı olan insanlardır. Şu anda yalnızca Polonya’da 3 milyonu aşkın Ukraynalı mülteci var. Avrupa’nın biroldukça ülkelerine, bize dahi gelen Ukraynalı göçmenler var. Bunların tümünü ele aldığımız vakit, 5 milyona yakın göçmen şu anda Ukrayna’dan çıkmış vaziyette. Alışılmış bu hususta bir önderin bu işe dayanması, yani 35-36 milyon nüfusu olan Ukrayna’dan bu kadar insanın çıkmış olması kolay bir iş değil. Bir başkanın de bunu anlatması kolay bir iş değil. Lakin önderler bu mevzuda kolay kolay pişmanlık duymuyor.”
Erdoğan, “Sizce bu işgal, Rusların gerekçelendirebildiği bir işgal miydi?” sorusunu yanıtlarken ise şunları kaydetti:
“İşgallerin hiç birisinin öne sürülen nedeni olmaz. Bir işgal noktasında bunun sebep sonuç alakasının ne olduğunu en uygun anlatabilecek olan bizden fazla gerek Sayın Zelenskiy gerekse Sayın Putin’dir. En uygun onlar bunun münasebetlerini bilir. Bu münasebetleri değerlendirdiğimiz vakit, istikrar siyasetlerini gözeten bir ülke olarak Türkiye, burada her iki tarafı da dinlemekten yana. Onun için ısrarla bu başkanları bir ortaya getirme dileğimiz var. Bir ortaya getirelim, şahsen kendilerinden bunu daima dinleyelim istedim. çabucak hemen bunu başarabilmiş değiliz lakin ümitsiz de değilim.” diye konuştu.
“En ülkü yanıtı BM, yapacağı çalışmalarla ortaya koymalı”
Rus birliklerinin çıktığı yerlerde toplu mezarlar bulunduğunun hatırlatılmasının akabinde “Sizce bundan kimi sorumlu tutmak lazım?” sorusuna Erdoğan, şu karşılığı verdi:
“Bu mevzuyla ilgili en ülkü yanıtı bana bakılırsa Birleşmiş Milletler, yapacağı çalışmalarla ortaya koymalı. Şu anda Birleşmiş Milletler yaptığı yahut yapacağı çalışmaları ortaya koymadıktan daha sonra, bu mevzuda bir tespit yapmak yahut bu biçimde bir açıklamaya girmek bizi istikrar siyaseti sürdüren bir ülke olmaktan, tarafgir bir ülke pozisyonuna düşürür ki bunu bu türlü cevaplamak gerçek olmaz.”
“BM soruşturma yaptığında bu zulümleri Rus askerlerinin yaptığı kanıtlanırsa sanki Putin sorumlu tutulmalı mı?” sorusu üzerine ise Erdoğan, şunları kaydetti:
“bu biçimde bir durum ortaya çıktığı anda aslına bakarsan Putin de bununla ilgili olarak gerekli halini ortaya koyacaktır. Yani Putin’i bu noktada büsbütün farklı bir insan olarak görmek yanlışsız olmasa gerek. Zira o da ülkesinin menfaatlerini birinci derecede savunan ve bunun da gayretini veren bir ülke pozisyonunda. Biz şu anda bu iki ülkenin savaşında, Sayın Putin’le de Sayın Zelenskiy’le de etraflıca görüşmeler yapıyoruz. Tıpkı biçimde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri de Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy’le görüşmelerini sürdürüyor. Bu ne demektir? Biz şayet bir sonuca varacaksak, bir başkanın tarafında olmakla değil, her iki önderle de görüşmeleri yaparak sonuca varmanın uğraşı içerisinde olmamız lazım. Yalnız şunu da görmek lazım, yalnızca Ukrayna tarafında beşerler ölmüyor, Rusya tarafında da fazlaca beşerler öldü.”
Program sunucusunun “Ama Rusya işgal gerçekleştirdi” yorumu üzerine Erdoğan, şu biçimde devam etti:
“O başka bir mevzu. O yapıldığı üzere, natürel daha bu savaş başlamadan evvel bunlar olmuştu ve savaşla bir arada daha da gelişti. Son vakit içinderda biraz gerileme de oldu. Ancak dediğim üzere burada bilhassa Birleşmiş Milletler’in üzerine düşen nazaranvi hızla yerine getirmesi lazım, neticeyi açıklaması lazım. Bu sonuç üzerinden de bizlerin halimizi ortaya tam manasıyla koymamız gerekir. Onun içindir ki örneğin biz artık rehine krizini çözmek için çalışıyoruz, adımlar atıyoruz ve belirli bir yere de geldik. Öbür taraftan işte tahıl koridoruyla ilgili adımları buna dayanarak attık. Belirli bir sonuca orada da varmış bulunuyoruz. ötürüsıyla birisini büsbütün bir kenara at, öbürünü bir kenara koy; o denli olmaz. Sonuç alacaksak sonuca oynamamız lazım ve şu anda ben Türkiye olarak bu sonuca oynamanın çabası içerisindeyim.”
“Dünyanın tüm ülkeleriyle görüşürüz”
“Şangay İşbirliği Örgütüne katılma niyetiniz var. Bu örgütte Rusya, Çin, İran var. Bu, NATO’dan epey farklı bedel ve amaçları olan bir örgüt. Siz ülkenizin doğunun modülü mı olmasını istiyorsunuz batının modülü mı?” biçimindeki soruya karşılık Erdoğan, şu açıklamayı yaptı:
“Şunu fazlaca açık net söylemem lazım, biz dünyanın kesimiyiz; ne doğunun ne batının… Bizim için ülkemizin coğrafik olarak büyük bir kısmı doğuya aittir. Batıya ilişkin olan kısmı başkadır. Lakin Avrupa Birliği 52 yıldır bizi devamlı oyalamıştır. Avrupa Birliği, 52 yıldır bizi ne yazık ki hala üye yapmamıştır. Avrupa Birliği ortasında bizim durumumuzda olan bir öteki ülke yok. Hala da oyalamaya devam ediyorlar. meğer NATO ülkesiyiz. NATO ülkesi olduğumuz biçimde NATO ülkeleri dahi Avrupa Birliği süreci içerisinde bizi oyalamaktadır. Biz NATO’nun içerisinde verdiğimiz dayanaklarla birinci beşin içerisinde yer alan bir ülkeyiz. Bizim NATO’da bu biçimde de bir pozisyonumuz var.
bu biçimde kuvvetli bir pozisyonu olan Türkiye’nin bu biçimde oyalama taktikleriyle bir kenarda tutulması elbet ki bizim için epey epeyce manidardır. İster istemez farklı arayışlar içerisine girme durumunda da olabiliriz. Avrupa Birliği 52 yıldır bizi tutacak, bizi yanına yaklaştırmayacak ve daha sonrasında da ‘neden şurayla görüştü, neden burayla görüştü?’ diyecek. Görüşürüm. Bu görüşmeleri yaparken de biz Avrupa Birliği’ne bu noktada hesap verecek değiliz. Biz dünyanın tüm ülkeleriyle görüşürüz. Ben Sayın Şi’yle de görüşürüm, Sayın Putin’le de görüşürüm, Sayın Modi’yle de görüşürüm. Bütün ülkelerle görüşmelerimi yaparım. Zira hepimiz bu dünyanın birer kesimiyiz. Avrupa Birliği üyesi ülkelerle görüşmeler yaptığımız vakit bize ‘neden onlarla görüştünüz?’ diye bir soru gelmedi. Biz şu anda bilhassa Şanghay İşbirliği Teşkilatında olan ülkelerle nasıl bir tavır arasındaysek onlarla da tıpkı tavır içerisinde süreci işleteceğiz.”
“Türkiye olarak İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyeliğini daimi olarak engellemek üzere bir niyetiniz var mı?” sorusu üzerine Erdoğan, “Şunu bir kez görmeniz lazım, burada bilhassa İsveç terörün adeta bir kuluçka yuvasıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
İsveç’te teröristlerin parlamentoya varıncaya kadar sızdığını söyleyen Erdoğan, şunları kaydetti:
“Sürekli, Stockholm caddelerinde, teröristbaşının paçavralarını, pankartlarını taşıyarak teröristlerin yürüyüşler yaptığını ve İsveç’teki bizim samimi saf Türklere akınlar düzenlediğini biz dokümanlarla tekraren İsveç tarafına verdik. ‘Finlandiya bu biçimde mi?’ derseniz, İsveç üzere değil. Onlar bu noktada daha sakinler ve duruma yargıçlar. Lakin İsveç’te bu biçimde bir hakimiyet yok. Bize daima bir münasebetle karşılık veriyorlar. Diyorlar ki ‘Anayasamızın amir kararı sebebiyle bu, özgürlükler kapsamında kıymetlendirilir.’ Ben de diyorum ki, terörün özgürlükle alakası olmaz. Terörün özgürlük tarifi içerisinde yeri olamaz. ötürüsıyla da bu teröristlere karşı çabanızı şayet ortaya koyarsanız, bir gayret verirseniz, biz bu hususta her türlü dayanağı veririz. Olağan bununla ilgili de kesin karar merci bizim parlamentomuzdur. Sonuncu sonucu parlamentomuz verir.
Burada bir şeyi daha tabir etmekte yarar görüyorum, biz bu görüşmeleri yaptıktan daha sonra bir daha Stockholm caddelerinde maalesef bu teröristlerin devamlı yürüyüşlerini izledik. Bu orta bir seçim geçirdiler. Yeni kazanan parti bunlara müsaade etmeyeceğini söyleyerek iş başına geldi. Temenni ederim ki bu teröristlere İsveç’te müsaade edilmez, biz de elimizden gelen kolaylığı kendilerine gösteririz.”
“Eğer İsveç ve Finlandiya sizin onlardan istediğinizi yapmazsa, bu biçimde NATO üyeliklerini durdurma, engelleme konusunda kararlı mısınız?” sorusunu Erdoğan, “Bu mevzuda NATO üyelerinden rastgele birisinin olumsuz karşılık vermesi aslına bakarsan bu girişi maniler.” kelamlarıyla yanıtladı.
Yunanistan’ın NATO’ya tekrar girişine bu biçimde iktidarda olan Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin takviye verdiğini hatırlatan Erdoğan, “Eğer ‘ret’ deseydi, bugün Yunanistan NATO’da olamayacaktı lakin olumlu yaklaştığı için şu anda Yunanistan tekrar NATO’ya girme imkanını yakaladı. Artık burada da emsal bir durumla karşı karşıyayız. Şayet bu dediklerimiz yerine getirilecek olursa biz olumlu yaklaşımda bulunuruz. Fakat burada terör faaliyetleri devam ederse olmaz.” dedi.
“Asla ayrım yapmayız, yapmadık”
NATO’nun terör örgütlerinin yanında olan değil, büsbütün terörle gayret eden bir kuruluş olduğuna işaret eden Erdoğan, “NATO’nun beşinci hususu, bilhassa üyelerinin müşterek korunmasına yönelik bir unsurdur ve biz bunu da olağan bekliyoruz. Zira biz 40 yıldır terörle uğraş ediyoruz.” tabirlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Sadece İsveç ve Finlandiya’da değil, Suriye, Irak ve kendi ülkeniz ortasında de Kürtler konusu var. Bu mevzu sizce nasıl tahlile ulaşır?” sorusuna şu karşılığı verdi:
“Bir kez evvel şunu belirleyelim, olayı Kürt-Türk sıkıntısı olarak ele alırsanız yanılırsınız. Olay bir Kürt-Türk sorunu değildir. Olay külliyen terörist ve terörist olmayanlar sorunudur. Şu anda Suriye’nin kuzeyinde Kürt de var, Arap da var. Bizim tarafa geçtiğiniz vakit bu uzunluklarda Kürt var, Arap daha fazlaca var. Benim partimin içerisinde Kürt yönetici arkadaşlarım var, Kürt milletvekili arkadaşlarım var. Kendi içimizde rastgele bir sorun kelam konusu değil. Kaldı ki şu anda ülkemin güneydoğu, doğu bölgelerinde biz ikinci parti pozisyonundayız ve buralardan önemli bir oy alabiliyoruz. Buralarda yüklü olarak Kürt vatandaşlar yaşıyor. Kürt vatandaşlarımızın yaşadığı bu bölgelerden AK Parti olarak biz bu kadar ağır bir oy alıyoruz. İktidar olarak da biz bu bölgelere fazlaca önemli yatırımlar yaptık. Yani ‘Burası Kürtlerin yaşadığı bölgedir, buraya yatırım yapmayalım’ diye bir şey bizim ideolojimizde yok, bizim programlarımızda yok. Türkler de benim vatandaşım, Kürtler de benim vatandaşım, Araplar da benim vatandaşım. Biz bunların içinde asla ayrım yapmayız, yapmadık. Şu anda da tıpkı pozisyondayız. Bizim bütün vatandaşlarımıza yaklaşımımız birebirdir. Bundan daha sonra da motamot bu biçimde devam edecektir.”
“Bu husus en hayli bizi rahatsız ediyor”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Milyonlarca Suriye vatandaşı ülkesinden ayrılmak zorunda kaldı. Bunların pek birden fazla sizin ülkenizde yaşıyor. Siz bu Suriye savaşı nereye yanlışsız gidecek diye düşünüyorsunuz?” sorusu üzerine de “Tabii bu mevzu en epeyce bizi rahatsız ediyor. Çünkü 4 milyon Suriyeli bizim ülkemizde, ki bunların büyük kısmı Arap’tır, biz bunları konuk ediyoruz.” dedi.
Türkiye’de vatandaşlık verilen Suriyelilerin olduğunu, bunların ortasında tabip, mühendis, hukukçu, ebe, hemşirenin bulunduğunu aktaran Erdoğan, şunları kaydetti:
“Bu kadar vasıflı beşerler sizden bir şeyler bekliyorlar ve biz bu insanları yol ortasında bırakmadık. Elimizden gelen dayanağı onlara da verdik. Lakin biz artık yeni bir adım attık. O da şu, bilhassa Suriye’nin kuzeyinde belirli bir bölgeyi şu anda briket konutlarla inşa ediyoruz. Bu briket konutlar 2 artı 1 biçiminde. Banyosu, tuvaleti her şeyi içerisinde var. Altyapılarını yaptık. Maksadımız birinci etapta 100 bin konut yapmak ve bunu artırarak devam ettirmek. Pekala neden bunları yapıyoruz? Bizdeki Suriyeliler tekrar kendi topraklarına dönsün diye bunu yaptık. Orada, o yaşanmaz çadırların içerisinde bu insanların insanlık dışı bir yaşama mahkum edilmesine katlanmak mümkün değil. Biz bununla ilgili de Avrupa Birliği’nden olsun biroldukca yerlerden dayanaklar istedik. Fakat maalesef bu dayanakları alamadık. Biroldukca önderle benim özel görüşmelerim oldu. Ama o denli de olsa bu biçimde de olsa Türkiye kendi ulusal bütçesinden ve STK’ların uğraşlarıyla bu konutları yaptı. Gayemiz artık 250 bin briket meskene bunu ulaştırmak ve şu andaki bizde bulunan Suriyeli konuklarımızı yavaş yavaş kendi topraklarına göndermek.”
Erdoğan, Türkiye’deki Suriyelilerin dönüşlerinin başladığını, burada amacın birinci etapta 1 milyonu yakalamak olduğunu söylemiş oldu.
“Büyümede ikinci sıradayız”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiye’deki enflasyon sıkıntısının nasıl çözülebileceğine” ait soruya karşılık da şunları söylemiş oldu:
“Enflasyon aşılamaz bir ekonomik tehlike değildir. Ben ekonomistim. Şu anda yüzde 8, yüzde 9 enflasyonun bile tehdit ettiği ülkeler var. Bizde yüzde 80 var. Biz şu anda 250 milyar dolar ihracatı yakalamış bir ülkeyiz. Benim ülkemde marketlerde raflar boş değil. Lakin Amerika’da bile bugün raflar boş, Fransa’da raflar boş, Almanya’da raflar boş. Benim vatandaşım şu anda istediği her türlü eseri marketlerde bulabiliyor. Örneğin şu anda yeni bir adım attık. O da şu, Tarım Kredi Kooperatiflerimizde eserler fazlaca hayli ucuz fiyatla satılıyor. Bunlar başka zincir marketlerden çok daha düşük fiyatlı. Bizim için şu anda enflasyon bir ezadır lakin yılbaşından daha sonra biz enflasyonda da bu düşünceyi aşacağız ve yolumuza kararlılıkla devam edeceğiz. Şu anda Türkiye’nin büyüme oranı yüzde 7,6. Dünyada şu anda ikinci sıradayız büyümede. Bu da bir şeyi gösteriyor.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiye’de 2023’te yapılacak seçimlere” dair soruya, “Bizim şu anda seçimleri kazanma noktasında bir telaşımız yok. Ben meydanların lisanını yeterli bilirim. Şu anda yaptığım toplu açılışlarda, meydan mitinglerinde şayet on binleri meydanlara toplayabiliyorsam, bu halkımın bize olan teveccühünü göstermektedir. Halkımızın bize olan bu teveccühü devam ettikçe, bizi kimse tutamaz. Zira alternatif yok.” dedi.
Attıkları adımlarla Türkiye’nin savunma endüstrisinden sıhhate, eğitime kadar her alanda Batı ülkeleriyle kıyaslanamayacak noktada olduğunu anlatan Erdoğan, şöyleki devam etti:
“Keşke gelseniz de bizim sıhhat kesimini yerinde inceleseniz, bizim eğitim sistemimizi yerinde inceleseniz. Hepsinde Batı’yla mukayese edilemeyecek derecede bir performansı olan ülkeyiz. Onun için alternatifsiziz. Şu anda biz o denli bir pozisyondayız ki inşallah bu seçimleri de bizler kazanacağız. Ben yüzde 52 ile Cumhurbaşkanlığını kazandım. Artık önümüzdeki seçimlerde bizim maksadımız doğal tıpkı biçimde kazanmak. Biz başkanlık sistemine geçtik. Ancak bizim muhalif kanat, Türkiye’de başkanlık sistemi değil, parlamenter sistemi savunuyor, ki o parlamenter sistemde Türkiye yıllar yılı 7 ayda, 8 ayda, 10 ayda, 13, 14, 15, 16 ayda bir seçime gitmiş, hükümetler bozulmuş. bu biçimde bir ülkede istikrar olur mu? İstikrar olmadığı için de ne oldu? Türkiye daima geride kaldı. Biz ise dedik ki başkanlık sistemine geçeceğiz ve başkanlık sistemine geçtik. Amerika’daki sistemi de kısmen baz aldık. Başkanlık sistemiyle birlikte de Türkiye epeyce daha farklı bir yürüyüşe geçti ve bu farklı yürüyüş içerisinde de çok hoş bir yere ülkemizi getirdik.”
“Sizce şu an Türkiye-ABD bağları ne durumda?” sorusunu ise Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İdeal bir pozisyondadır diyemem. Zira bizim şu anda Amerika’yla dış ticaret hacmimizin buralarda olmaması lazım. Bizim Sayın Trump devrinde de belirlediğimiz bir sayı vardı, ‘100 milyar doları bulmalıyız’ demiştik. Lakin maalesef şu anda epey fazlaca gerilerdeyiz.” diye yanıtladı.
Türkiye-ABD ticaret hacminin 20, 25, 30 milyar dolar olmaması gerektiğini vurgulayan Erdoğan, “Bizim bunları aşmamız lazım.” diye konuştu.
“Yaptırım, iki dost ülke için epey yanlış bir şey”
Erdoğan, Türkiye-ABD ilgilerinin savunma endüstrisinde de istenilen yerde olmadığını belirterek, şu değerlendirmede bulundu:
“Savunma endüstrini güzel bir yere taşımamız lazım. İşte örneğin bizim F-16 sıkıntımız var. Biz sizden F-16 almışız. Artık sizden F-16 aldığımıza göre bunun gerisinin gelmesi lazım. Lakin burada siyasi yaklaşımla karar vererek F-16 konusunda Türkiye’ye hala bir yaptırım uygulama yoluna gitmek iki dost ülke için epey yanlış bir şey. En son Sayın Biden, bunu çözme noktasında bana yemin etti. Şu anda Biden’ın buna olumlu baktığını biliyorum. Hatta Cumhuriyetçilerle de görüşmelerimiz oldu, onlar da buna olumlu bakacaklarını söylemiş olduler. Artık F-16 konusunda şayet biz Amerika’dan istediğimiz neticeyi alamazsak ne yapacağız? Başımızın dermanına bakacağız. Siz kalkıp da Yunanistan’a F-16 konusunda her türlü dayanağı vereceksiniz, orada üsler kuracaksınız fakat Türkiye üzere NATO’daki dost ülkeye ve birinci 5 içerisinde NATO’da her türlü dayanağı veren ülkeye bu takviyesi vermeyeceksiniz. Bu durumda Türkiye’nin yapacağı iş de başının devasına bakmaktır. Yoksa bunun haricinde bizim Amerika’yla ıstırabımız yok.”
“Rusya-Ukrayna savaşında şu an hangi tarafın üstün olduğu” sorusuna Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Doğrusu bir başkan olarak ‘Rusya mı daha aktif, Ukrayna mı daha etkin’ arayışı içerisinde değilim. Tek dileğimiz bu savaşın barışla son bulmasıdır. Gerek Sayın Putin’e gerek Sayın Zelenskiy’e benim ricam, tavsiyem bu olmuştur. İnsanların vefatıyla neticelenen bir savaşın kazananı olmaz.” karşılığını verdi.
Tahıl koridorunu açmak için epey efor sarf ettiklerini ve İstanbul’daki mutabakatla bunu gerçekleştirdiklerini anlatan Erdoğan, “Oradan 2 milyon tonu aşan, 3 milyon tona yaklaşan tarım mamüllerinin ihracı gerçekleşti. Artık yeni bir etap, bilhassa Rusya’daki mamüllerin de dünyaya açılması. Natürel burada benim tek arzum, gelişmiş ülkelere değil, az gelişmiş yahut yoksul ülkelere buradan mamüllerin sevkiyatını sağlamaktır. Bunu başarabilirsek yoksul ülkeler, az gelişmiş ülkeler hiç şayet olmazsa bu eserlerle şöyleki kendilerine gelmiş olurlar.” sözünü kullandı.
“Putin de bu işi artık bir an evvel bitirmenin çabası içerisinde”
Rusya-Ukrayna savaşının süratli bir biçimde bitmesinin nasıl mümkün olabileceği sorusu üzerine Erdoğan, burada yüklü olarak Rusya’nın halinin epeyce değerli olduğunu belirtti.
Özbekistan’da Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile etraflıca görüşmelerinin olduğunu hatırlatan Erdoğan, “Kendilerinin de aslında bu işi artık bir an evvel bitirmenin çabası içerisinde olduğunu anladım. Bu gidişin düşüncesi büyük. Bu noktada, mesela şu anda 200 rehinenin takası konusunda bir mutabakat sağlandı. Bu hoş bir gelişme. Zira bu rehinelerle birlikte orada hayli epeyce değerli bir adım atılmış oluyor. Şu anda onun teknik boyutunu da arkadaşlar yürütüyorlar. tıpkı vakitte hoş bir gelişmeyi sağlamış olacağız. Öteki taraftan tarım eserleri hadisesini bir daha tespit ettiğimiz arkadaşlarımız, teknik takımlar etraflıca yürütüyorlar. Bunlar da olağan hoş gelişmeler lakin burada Ukrayna’nın da Rusya’yla birebir anlayışta olması lazım ve artık karşılıklı olarak bu çatışmaların, bu savaşın durdurulması noktasında kararlı olmak lazım.” değerlendirmesinde bulundu.
Erdoğan, şayet Rusya-Ukrayna içinde bir barış sağlanacaksa, burada alınan yerlerin iadesinin büyük ehemmiyet arz ettiğini belirterek, “İstenen, beklenen aslına bakarsanız bu. Bu bahiste Sayın Guterres’in attığı adımlar da var. Bizim attığımız adımlar da var. Bu adımlarla birlikte beklediğimiz bu iadelerin sağlanması sahiden işimizi kolaylaştır.” dedi.
Rusya Devlet Lideri Putin’den 2014’ten itibaren Kırım’ı da sahiplerine vermelerini rica ettiklerini anlatan Erdoğan, “Bunlar bununla birlikte bizim soydaşlarımız. Şayet bu adımı atarsanız bizi de rahatlatırsınız, Ukrayna’yı da rahatlatırsınız, Kırım Tatarlarını da rahatlatırsınız.’ dedik. Fakat maalesef o günden bugüne orada bir adım atılamadı.” diye konuştu.
“hiç bir önder attığı adımdan daha sonra ‘Ben yanlış yaptım’ demez”
“Sizce Putin, Ukrayna halkının kendini savunma iradesini küçümseyerek aslında yanlış hesap yaptığının farkında mı?” biçimindeki soru üzerine de Erdoğan, şunları söylemiş oldu:
“hiç bir başkan attığı adımdan daha sonra ‘Ben yanlış yaptım.’ demez. Bunu görmek lazım. Doğal bunu söylerken birebir şeyi Ukrayna için de düşünmek lazım. Sanki Sayın Zelenskiy bu biçimde bir adımı atarken ‘Ben yanlış yaptım.’ diye düşünüyor mu yahut düşündü mü? Natürel önderler girdikleri bir yoldan geri dönüşleri epey sıkıntı olan insanlardır. Şu anda yalnızca Polonya’da 3 milyonu aşkın Ukraynalı mülteci var. Avrupa’nın biroldukça ülkelerine, bize dahi gelen Ukraynalı göçmenler var. Bunların tümünü ele aldığımız vakit, 5 milyona yakın göçmen şu anda Ukrayna’dan çıkmış vaziyette. Alışılmış bu hususta bir önderin bu işe dayanması, yani 35-36 milyon nüfusu olan Ukrayna’dan bu kadar insanın çıkmış olması kolay bir iş değil. Bir başkanın de bunu anlatması kolay bir iş değil. Lakin önderler bu mevzuda kolay kolay pişmanlık duymuyor.”
Erdoğan, “Sizce bu işgal, Rusların gerekçelendirebildiği bir işgal miydi?” sorusunu yanıtlarken ise şunları kaydetti:
“İşgallerin hiç birisinin öne sürülen nedeni olmaz. Bir işgal noktasında bunun sebep sonuç alakasının ne olduğunu en uygun anlatabilecek olan bizden fazla gerek Sayın Zelenskiy gerekse Sayın Putin’dir. En uygun onlar bunun münasebetlerini bilir. Bu münasebetleri değerlendirdiğimiz vakit, istikrar siyasetlerini gözeten bir ülke olarak Türkiye, burada her iki tarafı da dinlemekten yana. Onun için ısrarla bu başkanları bir ortaya getirme dileğimiz var. Bir ortaya getirelim, şahsen kendilerinden bunu daima dinleyelim istedim. çabucak hemen bunu başarabilmiş değiliz lakin ümitsiz de değilim.” diye konuştu.
“En ülkü yanıtı BM, yapacağı çalışmalarla ortaya koymalı”
Rus birliklerinin çıktığı yerlerde toplu mezarlar bulunduğunun hatırlatılmasının akabinde “Sizce bundan kimi sorumlu tutmak lazım?” sorusuna Erdoğan, şu karşılığı verdi:
“Bu mevzuyla ilgili en ülkü yanıtı bana bakılırsa Birleşmiş Milletler, yapacağı çalışmalarla ortaya koymalı. Şu anda Birleşmiş Milletler yaptığı yahut yapacağı çalışmaları ortaya koymadıktan daha sonra, bu mevzuda bir tespit yapmak yahut bu biçimde bir açıklamaya girmek bizi istikrar siyaseti sürdüren bir ülke olmaktan, tarafgir bir ülke pozisyonuna düşürür ki bunu bu türlü cevaplamak gerçek olmaz.”
“BM soruşturma yaptığında bu zulümleri Rus askerlerinin yaptığı kanıtlanırsa sanki Putin sorumlu tutulmalı mı?” sorusu üzerine ise Erdoğan, şunları kaydetti:
“bu biçimde bir durum ortaya çıktığı anda aslına bakarsan Putin de bununla ilgili olarak gerekli halini ortaya koyacaktır. Yani Putin’i bu noktada büsbütün farklı bir insan olarak görmek yanlışsız olmasa gerek. Zira o da ülkesinin menfaatlerini birinci derecede savunan ve bunun da gayretini veren bir ülke pozisyonunda. Biz şu anda bu iki ülkenin savaşında, Sayın Putin’le de Sayın Zelenskiy’le de etraflıca görüşmeler yapıyoruz. Tıpkı biçimde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri de Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy’le görüşmelerini sürdürüyor. Bu ne demektir? Biz şayet bir sonuca varacaksak, bir başkanın tarafında olmakla değil, her iki önderle de görüşmeleri yaparak sonuca varmanın uğraşı içerisinde olmamız lazım. Yalnız şunu da görmek lazım, yalnızca Ukrayna tarafında beşerler ölmüyor, Rusya tarafında da fazlaca beşerler öldü.”
Program sunucusunun “Ama Rusya işgal gerçekleştirdi” yorumu üzerine Erdoğan, şu biçimde devam etti:
“O başka bir mevzu. O yapıldığı üzere, natürel daha bu savaş başlamadan evvel bunlar olmuştu ve savaşla bir arada daha da gelişti. Son vakit içinderda biraz gerileme de oldu. Ancak dediğim üzere burada bilhassa Birleşmiş Milletler’in üzerine düşen nazaranvi hızla yerine getirmesi lazım, neticeyi açıklaması lazım. Bu sonuç üzerinden de bizlerin halimizi ortaya tam manasıyla koymamız gerekir. Onun içindir ki örneğin biz artık rehine krizini çözmek için çalışıyoruz, adımlar atıyoruz ve belirli bir yere de geldik. Öbür taraftan işte tahıl koridoruyla ilgili adımları buna dayanarak attık. Belirli bir sonuca orada da varmış bulunuyoruz. ötürüsıyla birisini büsbütün bir kenara at, öbürünü bir kenara koy; o denli olmaz. Sonuç alacaksak sonuca oynamamız lazım ve şu anda ben Türkiye olarak bu sonuca oynamanın çabası içerisindeyim.”
“Dünyanın tüm ülkeleriyle görüşürüz”
“Şangay İşbirliği Örgütüne katılma niyetiniz var. Bu örgütte Rusya, Çin, İran var. Bu, NATO’dan epey farklı bedel ve amaçları olan bir örgüt. Siz ülkenizin doğunun modülü mı olmasını istiyorsunuz batının modülü mı?” biçimindeki soruya karşılık Erdoğan, şu açıklamayı yaptı:
“Şunu fazlaca açık net söylemem lazım, biz dünyanın kesimiyiz; ne doğunun ne batının… Bizim için ülkemizin coğrafik olarak büyük bir kısmı doğuya aittir. Batıya ilişkin olan kısmı başkadır. Lakin Avrupa Birliği 52 yıldır bizi devamlı oyalamıştır. Avrupa Birliği, 52 yıldır bizi ne yazık ki hala üye yapmamıştır. Avrupa Birliği ortasında bizim durumumuzda olan bir öteki ülke yok. Hala da oyalamaya devam ediyorlar. meğer NATO ülkesiyiz. NATO ülkesi olduğumuz biçimde NATO ülkeleri dahi Avrupa Birliği süreci içerisinde bizi oyalamaktadır. Biz NATO’nun içerisinde verdiğimiz dayanaklarla birinci beşin içerisinde yer alan bir ülkeyiz. Bizim NATO’da bu biçimde de bir pozisyonumuz var.
bu biçimde kuvvetli bir pozisyonu olan Türkiye’nin bu biçimde oyalama taktikleriyle bir kenarda tutulması elbet ki bizim için epey epeyce manidardır. İster istemez farklı arayışlar içerisine girme durumunda da olabiliriz. Avrupa Birliği 52 yıldır bizi tutacak, bizi yanına yaklaştırmayacak ve daha sonrasında da ‘neden şurayla görüştü, neden burayla görüştü?’ diyecek. Görüşürüm. Bu görüşmeleri yaparken de biz Avrupa Birliği’ne bu noktada hesap verecek değiliz. Biz dünyanın tüm ülkeleriyle görüşürüz. Ben Sayın Şi’yle de görüşürüm, Sayın Putin’le de görüşürüm, Sayın Modi’yle de görüşürüm. Bütün ülkelerle görüşmelerimi yaparım. Zira hepimiz bu dünyanın birer kesimiyiz. Avrupa Birliği üyesi ülkelerle görüşmeler yaptığımız vakit bize ‘neden onlarla görüştünüz?’ diye bir soru gelmedi. Biz şu anda bilhassa Şanghay İşbirliği Teşkilatında olan ülkelerle nasıl bir tavır arasındaysek onlarla da tıpkı tavır içerisinde süreci işleteceğiz.”
“Türkiye olarak İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyeliğini daimi olarak engellemek üzere bir niyetiniz var mı?” sorusu üzerine Erdoğan, “Şunu bir kez görmeniz lazım, burada bilhassa İsveç terörün adeta bir kuluçka yuvasıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
İsveç’te teröristlerin parlamentoya varıncaya kadar sızdığını söyleyen Erdoğan, şunları kaydetti:
“Sürekli, Stockholm caddelerinde, teröristbaşının paçavralarını, pankartlarını taşıyarak teröristlerin yürüyüşler yaptığını ve İsveç’teki bizim samimi saf Türklere akınlar düzenlediğini biz dokümanlarla tekraren İsveç tarafına verdik. ‘Finlandiya bu biçimde mi?’ derseniz, İsveç üzere değil. Onlar bu noktada daha sakinler ve duruma yargıçlar. Lakin İsveç’te bu biçimde bir hakimiyet yok. Bize daima bir münasebetle karşılık veriyorlar. Diyorlar ki ‘Anayasamızın amir kararı sebebiyle bu, özgürlükler kapsamında kıymetlendirilir.’ Ben de diyorum ki, terörün özgürlükle alakası olmaz. Terörün özgürlük tarifi içerisinde yeri olamaz. ötürüsıyla da bu teröristlere karşı çabanızı şayet ortaya koyarsanız, bir gayret verirseniz, biz bu hususta her türlü dayanağı veririz. Olağan bununla ilgili de kesin karar merci bizim parlamentomuzdur. Sonuncu sonucu parlamentomuz verir.
Burada bir şeyi daha tabir etmekte yarar görüyorum, biz bu görüşmeleri yaptıktan daha sonra bir daha Stockholm caddelerinde maalesef bu teröristlerin devamlı yürüyüşlerini izledik. Bu orta bir seçim geçirdiler. Yeni kazanan parti bunlara müsaade etmeyeceğini söyleyerek iş başına geldi. Temenni ederim ki bu teröristlere İsveç’te müsaade edilmez, biz de elimizden gelen kolaylığı kendilerine gösteririz.”
“Eğer İsveç ve Finlandiya sizin onlardan istediğinizi yapmazsa, bu biçimde NATO üyeliklerini durdurma, engelleme konusunda kararlı mısınız?” sorusunu Erdoğan, “Bu mevzuda NATO üyelerinden rastgele birisinin olumsuz karşılık vermesi aslına bakarsan bu girişi maniler.” kelamlarıyla yanıtladı.
Yunanistan’ın NATO’ya tekrar girişine bu biçimde iktidarda olan Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin takviye verdiğini hatırlatan Erdoğan, “Eğer ‘ret’ deseydi, bugün Yunanistan NATO’da olamayacaktı lakin olumlu yaklaştığı için şu anda Yunanistan tekrar NATO’ya girme imkanını yakaladı. Artık burada da emsal bir durumla karşı karşıyayız. Şayet bu dediklerimiz yerine getirilecek olursa biz olumlu yaklaşımda bulunuruz. Fakat burada terör faaliyetleri devam ederse olmaz.” dedi.
“Asla ayrım yapmayız, yapmadık”
NATO’nun terör örgütlerinin yanında olan değil, büsbütün terörle gayret eden bir kuruluş olduğuna işaret eden Erdoğan, “NATO’nun beşinci hususu, bilhassa üyelerinin müşterek korunmasına yönelik bir unsurdur ve biz bunu da olağan bekliyoruz. Zira biz 40 yıldır terörle uğraş ediyoruz.” tabirlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Sadece İsveç ve Finlandiya’da değil, Suriye, Irak ve kendi ülkeniz ortasında de Kürtler konusu var. Bu mevzu sizce nasıl tahlile ulaşır?” sorusuna şu karşılığı verdi:
“Bir kez evvel şunu belirleyelim, olayı Kürt-Türk sıkıntısı olarak ele alırsanız yanılırsınız. Olay bir Kürt-Türk sorunu değildir. Olay külliyen terörist ve terörist olmayanlar sorunudur. Şu anda Suriye’nin kuzeyinde Kürt de var, Arap da var. Bizim tarafa geçtiğiniz vakit bu uzunluklarda Kürt var, Arap daha fazlaca var. Benim partimin içerisinde Kürt yönetici arkadaşlarım var, Kürt milletvekili arkadaşlarım var. Kendi içimizde rastgele bir sorun kelam konusu değil. Kaldı ki şu anda ülkemin güneydoğu, doğu bölgelerinde biz ikinci parti pozisyonundayız ve buralardan önemli bir oy alabiliyoruz. Buralarda yüklü olarak Kürt vatandaşlar yaşıyor. Kürt vatandaşlarımızın yaşadığı bu bölgelerden AK Parti olarak biz bu kadar ağır bir oy alıyoruz. İktidar olarak da biz bu bölgelere fazlaca önemli yatırımlar yaptık. Yani ‘Burası Kürtlerin yaşadığı bölgedir, buraya yatırım yapmayalım’ diye bir şey bizim ideolojimizde yok, bizim programlarımızda yok. Türkler de benim vatandaşım, Kürtler de benim vatandaşım, Araplar da benim vatandaşım. Biz bunların içinde asla ayrım yapmayız, yapmadık. Şu anda da tıpkı pozisyondayız. Bizim bütün vatandaşlarımıza yaklaşımımız birebirdir. Bundan daha sonra da motamot bu biçimde devam edecektir.”
“Bu husus en hayli bizi rahatsız ediyor”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Milyonlarca Suriye vatandaşı ülkesinden ayrılmak zorunda kaldı. Bunların pek birden fazla sizin ülkenizde yaşıyor. Siz bu Suriye savaşı nereye yanlışsız gidecek diye düşünüyorsunuz?” sorusu üzerine de “Tabii bu mevzu en epeyce bizi rahatsız ediyor. Çünkü 4 milyon Suriyeli bizim ülkemizde, ki bunların büyük kısmı Arap’tır, biz bunları konuk ediyoruz.” dedi.
Türkiye’de vatandaşlık verilen Suriyelilerin olduğunu, bunların ortasında tabip, mühendis, hukukçu, ebe, hemşirenin bulunduğunu aktaran Erdoğan, şunları kaydetti:
“Bu kadar vasıflı beşerler sizden bir şeyler bekliyorlar ve biz bu insanları yol ortasında bırakmadık. Elimizden gelen dayanağı onlara da verdik. Lakin biz artık yeni bir adım attık. O da şu, bilhassa Suriye’nin kuzeyinde belirli bir bölgeyi şu anda briket konutlarla inşa ediyoruz. Bu briket konutlar 2 artı 1 biçiminde. Banyosu, tuvaleti her şeyi içerisinde var. Altyapılarını yaptık. Maksadımız birinci etapta 100 bin konut yapmak ve bunu artırarak devam ettirmek. Pekala neden bunları yapıyoruz? Bizdeki Suriyeliler tekrar kendi topraklarına dönsün diye bunu yaptık. Orada, o yaşanmaz çadırların içerisinde bu insanların insanlık dışı bir yaşama mahkum edilmesine katlanmak mümkün değil. Biz bununla ilgili de Avrupa Birliği’nden olsun biroldukca yerlerden dayanaklar istedik. Fakat maalesef bu dayanakları alamadık. Biroldukca önderle benim özel görüşmelerim oldu. Ama o denli de olsa bu biçimde de olsa Türkiye kendi ulusal bütçesinden ve STK’ların uğraşlarıyla bu konutları yaptı. Gayemiz artık 250 bin briket meskene bunu ulaştırmak ve şu andaki bizde bulunan Suriyeli konuklarımızı yavaş yavaş kendi topraklarına göndermek.”
Erdoğan, Türkiye’deki Suriyelilerin dönüşlerinin başladığını, burada amacın birinci etapta 1 milyonu yakalamak olduğunu söylemiş oldu.
“Büyümede ikinci sıradayız”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiye’deki enflasyon sıkıntısının nasıl çözülebileceğine” ait soruya karşılık da şunları söylemiş oldu:
“Enflasyon aşılamaz bir ekonomik tehlike değildir. Ben ekonomistim. Şu anda yüzde 8, yüzde 9 enflasyonun bile tehdit ettiği ülkeler var. Bizde yüzde 80 var. Biz şu anda 250 milyar dolar ihracatı yakalamış bir ülkeyiz. Benim ülkemde marketlerde raflar boş değil. Lakin Amerika’da bile bugün raflar boş, Fransa’da raflar boş, Almanya’da raflar boş. Benim vatandaşım şu anda istediği her türlü eseri marketlerde bulabiliyor. Örneğin şu anda yeni bir adım attık. O da şu, Tarım Kredi Kooperatiflerimizde eserler fazlaca hayli ucuz fiyatla satılıyor. Bunlar başka zincir marketlerden çok daha düşük fiyatlı. Bizim için şu anda enflasyon bir ezadır lakin yılbaşından daha sonra biz enflasyonda da bu düşünceyi aşacağız ve yolumuza kararlılıkla devam edeceğiz. Şu anda Türkiye’nin büyüme oranı yüzde 7,6. Dünyada şu anda ikinci sıradayız büyümede. Bu da bir şeyi gösteriyor.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiye’de 2023’te yapılacak seçimlere” dair soruya, “Bizim şu anda seçimleri kazanma noktasında bir telaşımız yok. Ben meydanların lisanını yeterli bilirim. Şu anda yaptığım toplu açılışlarda, meydan mitinglerinde şayet on binleri meydanlara toplayabiliyorsam, bu halkımın bize olan teveccühünü göstermektedir. Halkımızın bize olan bu teveccühü devam ettikçe, bizi kimse tutamaz. Zira alternatif yok.” dedi.
Attıkları adımlarla Türkiye’nin savunma endüstrisinden sıhhate, eğitime kadar her alanda Batı ülkeleriyle kıyaslanamayacak noktada olduğunu anlatan Erdoğan, şöyleki devam etti:
“Keşke gelseniz de bizim sıhhat kesimini yerinde inceleseniz, bizim eğitim sistemimizi yerinde inceleseniz. Hepsinde Batı’yla mukayese edilemeyecek derecede bir performansı olan ülkeyiz. Onun için alternatifsiziz. Şu anda biz o denli bir pozisyondayız ki inşallah bu seçimleri de bizler kazanacağız. Ben yüzde 52 ile Cumhurbaşkanlığını kazandım. Artık önümüzdeki seçimlerde bizim maksadımız doğal tıpkı biçimde kazanmak. Biz başkanlık sistemine geçtik. Ancak bizim muhalif kanat, Türkiye’de başkanlık sistemi değil, parlamenter sistemi savunuyor, ki o parlamenter sistemde Türkiye yıllar yılı 7 ayda, 8 ayda, 10 ayda, 13, 14, 15, 16 ayda bir seçime gitmiş, hükümetler bozulmuş. bu biçimde bir ülkede istikrar olur mu? İstikrar olmadığı için de ne oldu? Türkiye daima geride kaldı. Biz ise dedik ki başkanlık sistemine geçeceğiz ve başkanlık sistemine geçtik. Amerika’daki sistemi de kısmen baz aldık. Başkanlık sistemiyle birlikte de Türkiye epeyce daha farklı bir yürüyüşe geçti ve bu farklı yürüyüş içerisinde de çok hoş bir yere ülkemizi getirdik.”
“Sizce şu an Türkiye-ABD bağları ne durumda?” sorusunu ise Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İdeal bir pozisyondadır diyemem. Zira bizim şu anda Amerika’yla dış ticaret hacmimizin buralarda olmaması lazım. Bizim Sayın Trump devrinde de belirlediğimiz bir sayı vardı, ‘100 milyar doları bulmalıyız’ demiştik. Lakin maalesef şu anda epey fazlaca gerilerdeyiz.” diye yanıtladı.
Türkiye-ABD ticaret hacminin 20, 25, 30 milyar dolar olmaması gerektiğini vurgulayan Erdoğan, “Bizim bunları aşmamız lazım.” diye konuştu.
“Yaptırım, iki dost ülke için epey yanlış bir şey”
Erdoğan, Türkiye-ABD ilgilerinin savunma endüstrisinde de istenilen yerde olmadığını belirterek, şu değerlendirmede bulundu:
“Savunma endüstrini güzel bir yere taşımamız lazım. İşte örneğin bizim F-16 sıkıntımız var. Biz sizden F-16 almışız. Artık sizden F-16 aldığımıza göre bunun gerisinin gelmesi lazım. Lakin burada siyasi yaklaşımla karar vererek F-16 konusunda Türkiye’ye hala bir yaptırım uygulama yoluna gitmek iki dost ülke için epey yanlış bir şey. En son Sayın Biden, bunu çözme noktasında bana yemin etti. Şu anda Biden’ın buna olumlu baktığını biliyorum. Hatta Cumhuriyetçilerle de görüşmelerimiz oldu, onlar da buna olumlu bakacaklarını söylemiş olduler. Artık F-16 konusunda şayet biz Amerika’dan istediğimiz neticeyi alamazsak ne yapacağız? Başımızın dermanına bakacağız. Siz kalkıp da Yunanistan’a F-16 konusunda her türlü dayanağı vereceksiniz, orada üsler kuracaksınız fakat Türkiye üzere NATO’daki dost ülkeye ve birinci 5 içerisinde NATO’da her türlü dayanağı veren ülkeye bu takviyesi vermeyeceksiniz. Bu durumda Türkiye’nin yapacağı iş de başının devasına bakmaktır. Yoksa bunun haricinde bizim Amerika’yla ıstırabımız yok.”