Ali Ekber YILDIRIM
Yapılan artırımlarla ilgili telefonda görüştüğüm Et ve Süt Kurumu Genel Müdürü Osman Uzun piyasanın yüzde 66 daha ucuza et sattıkları için uzun kuyruklar oluştuğunu bu artırımın kaçınılmaz hale geldiğini söylemiş oldu. Osman Uzun yapılan artırımlarla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Bizim fiyatlar fazlaca düşüktü, piyasanın yüzde 66 daha altında bir fiyatımız vardı. Bu niçinle epey uzun kuyruklar oluşuyordu. Bu niçinle biz fiyatı arttırdık fakat bir daha de piyasaya bakılırsa yüzde 15 daha düşük bir fiyat var. Karkas etin fiyatı 80 lira olmuş bizim 56 liradan kıyma satmamız esasen mümkün değildi.”
Alım fiyatı da artırılacak
Et ve Süt Kurumu Genel Müdürü Osman Uzun piyasada karkas etin fiyatı 80 lirayken 58- 60 liradan kesim yapmalarının pek mümkün olmadığını bu niçinle üreticiden alım fiyatını da artıracaklarını söylemiş oldu. Uzun: “Alım fiyatında da bir artış yapmamız gerekiyor. Bunun için çalışmalar yaptık. Hem sayın bakanımıza sunduk tıpkı vakitte Fiyat İstikrar Komitesi‘ne sunduk. Oradan çıkan karara bakılırsa alım fiyatında da artış olacak. Biz de aslına bakarsan muhtaçlığımız olan eti piyasadan kesilmiş et olarak alıyoruz. Bu bahiste dijital – elektronik bir ihale açıyoruz. Kilosunu 78 -79 liradan et alıyoruz.” dedi.
Ayda 500 ton et satıyor
Kurum olarak ayda 500 ton civarında kırmızı et sattıklarını hatırlatan Osman Uzun satışlarla ilgili şu ayrıntıları verdi: “ Bizim satışlarımızın büyük kısmı Ulusal Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel komutanlığına. Piyasaya satışımız epey az. Ülke genelinde 18 satış mağazamız var. Aylık kırmızı et satışımız 500 ton. Yıllık 6 bin ton demek. Zincir marketlere satışımız yok.”
İthalata gerek yok
Et ve Süt Kurumu’nun hem içerde tıpkı vakitte dışarıda daima olarak fiyat araştırması yaptığını hatırlatan Uzun, şu anda et ithalatına gerek olmadığını, içerde kâfi hayvan ve et olduğunu söylemiş oldu. Osman Uzun, Et ve Süt Kurumu’nun ithalata taban hazırlamak için et fiyatlarını artırdığı istikametindeki tezlere ise şu cevabı verdi: “İthalat ucuz değil ki. İthalata gerek yok. Bizim artan tutarlarımıza karşın piyasanın yüzde 15 altında. İthalata gerek yok.”
İthalat hayvancılığı bitirir
Kırmızı et fiyatlarındaki artış niçiniyle ithalat seçeneği bir sefer daha gündeme geldi. Lakin, ithalat tahlil değil. İthalat ucuz da değil. Bu niçinle ithalatın yapılması hayvancılığın büsbütün bitmesi demek. Türkiye bu noktaya esasen ithalat yaptığı için geldi. Hatırlarsanız 2007 2008’de yaşanan kuraklıktan daha sonra yüzde 100’den daha fazla artan yem fiyatları ve çiğ süt fiyatının yarı yarıya düşmesi kararı Türkiye’de 1 milyondan fazla süt ineği kesildi. Süt ineklerinin kesilmesi ile hayvan varlığı azaldı ve kırmızı et meblağlarında önemli artışlar oldu. Fiyat artışını önlemek için ithalata başvuruldu. 2010’dan itibaren kasaplık hayvan, besilik hayvan karkas et, löp et, Türkiye ne bulduysa ithal etti. İthalata 10 yılda yaklaşık 10 milyar dolar harcandı. Hayvancılıkta önemli bir çöküşe niye oldu. Yerli üretici rekabet edemediği için hayvancılığı bırakanlar oldu. Türkiye’nin besilik hayvan üretim merkezi Erzurum, Kars, Ardahan, Ağrı, Van üzere merkezlere bile hayvan ithal edilince yerli üretim çökertildi. İthalata dayalı bir besicilik yapılmaya başlandı. Artık ithalat da yapılamıyor. Bu siyaset Türkiye’yi bugün çıkmaz bir sokağa sürükledi. Artık ithalat da ucuz değil ve yapılması da hiç kolay değil. Lakin buna karşın fiyatlar yüksek ve tüketici et alamıyor.
Temel sorun yemde dışa bağımlılık
Hayvancılıktaki temel sorun yemdeki dışa bağımlılık. Yem hammaddeleri muhtaçlığının yüzde 50’den çoksı ithalatla karşılanıyor. Yem fiyatları denetim edilemiyor. Son günlerde neredeyse her gün yem meblağları artıyor. Son 6 ayda bile yüzde 100’e yakın fiyat artışı yaşandı. Lakin çiğ süt fiyatı tıpkı oranda artmıyor. Yem değerli, süt ucuz olunca üretici üretim yapamıyor. Hayvan varlığını azaltıyor yahut kesimden çekiliyor. Bu da fiyatların artmasına niye oluyor. Yapılması gereken yemde üreticileri, yetiştiricileri desteklemek. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin ucuza sağladığı arpa ve mısır artık yetmiyor. Son bir ayda aslına bakarsan arpa gereğince verilemedi.
Tahlil, üreticiye dayanakla üretimi artırmak
Türkiye, hayvana yedirdiği yemi, kepeği, mısırı, arpayı, ayçiçeği küspesini, yemlik buğdayı, soyanın büyük kısmını ithal ediyor. Bu ithalatın bir kısmını de Rusya ve Ukrayna’dan yapıyor. Bu iki ülke içindeki savaş hem ithalatın yapılmasını güçleştirdi birebir vakitte artan fiyat niçiniyle ithalatı kıymetli hale getirdi. Savaşı ile bir arada fiyatlar daha da arttı. Yem maliyeti, yem meblağları artınca çiğ süt üreticisi yem alamıyor. Yeme para yetiştiremiyor, ziyan ediyor. Ziyan edince de süt ineklerini kestirip bölümden çekilmek zorunda kalıyor. Tahlil inek bölümünü durdurmak. Çiğ süt üreticisine maliyetin üstünde fiyat ve takviye vermektir. İthalatın tahlil olmadığı bir kere daha kanıtlandı. Tahlil üretimi artırmaktır.
Yapılan artırımlarla ilgili telefonda görüştüğüm Et ve Süt Kurumu Genel Müdürü Osman Uzun piyasanın yüzde 66 daha ucuza et sattıkları için uzun kuyruklar oluştuğunu bu artırımın kaçınılmaz hale geldiğini söylemiş oldu. Osman Uzun yapılan artırımlarla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Bizim fiyatlar fazlaca düşüktü, piyasanın yüzde 66 daha altında bir fiyatımız vardı. Bu niçinle epey uzun kuyruklar oluşuyordu. Bu niçinle biz fiyatı arttırdık fakat bir daha de piyasaya bakılırsa yüzde 15 daha düşük bir fiyat var. Karkas etin fiyatı 80 lira olmuş bizim 56 liradan kıyma satmamız esasen mümkün değildi.”
Alım fiyatı da artırılacak
Et ve Süt Kurumu Genel Müdürü Osman Uzun piyasada karkas etin fiyatı 80 lirayken 58- 60 liradan kesim yapmalarının pek mümkün olmadığını bu niçinle üreticiden alım fiyatını da artıracaklarını söylemiş oldu. Uzun: “Alım fiyatında da bir artış yapmamız gerekiyor. Bunun için çalışmalar yaptık. Hem sayın bakanımıza sunduk tıpkı vakitte Fiyat İstikrar Komitesi‘ne sunduk. Oradan çıkan karara bakılırsa alım fiyatında da artış olacak. Biz de aslına bakarsan muhtaçlığımız olan eti piyasadan kesilmiş et olarak alıyoruz. Bu bahiste dijital – elektronik bir ihale açıyoruz. Kilosunu 78 -79 liradan et alıyoruz.” dedi.
Ayda 500 ton et satıyor
Kurum olarak ayda 500 ton civarında kırmızı et sattıklarını hatırlatan Osman Uzun satışlarla ilgili şu ayrıntıları verdi: “ Bizim satışlarımızın büyük kısmı Ulusal Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel komutanlığına. Piyasaya satışımız epey az. Ülke genelinde 18 satış mağazamız var. Aylık kırmızı et satışımız 500 ton. Yıllık 6 bin ton demek. Zincir marketlere satışımız yok.”
İthalata gerek yok
Et ve Süt Kurumu’nun hem içerde tıpkı vakitte dışarıda daima olarak fiyat araştırması yaptığını hatırlatan Uzun, şu anda et ithalatına gerek olmadığını, içerde kâfi hayvan ve et olduğunu söylemiş oldu. Osman Uzun, Et ve Süt Kurumu’nun ithalata taban hazırlamak için et fiyatlarını artırdığı istikametindeki tezlere ise şu cevabı verdi: “İthalat ucuz değil ki. İthalata gerek yok. Bizim artan tutarlarımıza karşın piyasanın yüzde 15 altında. İthalata gerek yok.”
İthalat hayvancılığı bitirir
Kırmızı et fiyatlarındaki artış niçiniyle ithalat seçeneği bir sefer daha gündeme geldi. Lakin, ithalat tahlil değil. İthalat ucuz da değil. Bu niçinle ithalatın yapılması hayvancılığın büsbütün bitmesi demek. Türkiye bu noktaya esasen ithalat yaptığı için geldi. Hatırlarsanız 2007 2008’de yaşanan kuraklıktan daha sonra yüzde 100’den daha fazla artan yem fiyatları ve çiğ süt fiyatının yarı yarıya düşmesi kararı Türkiye’de 1 milyondan fazla süt ineği kesildi. Süt ineklerinin kesilmesi ile hayvan varlığı azaldı ve kırmızı et meblağlarında önemli artışlar oldu. Fiyat artışını önlemek için ithalata başvuruldu. 2010’dan itibaren kasaplık hayvan, besilik hayvan karkas et, löp et, Türkiye ne bulduysa ithal etti. İthalata 10 yılda yaklaşık 10 milyar dolar harcandı. Hayvancılıkta önemli bir çöküşe niye oldu. Yerli üretici rekabet edemediği için hayvancılığı bırakanlar oldu. Türkiye’nin besilik hayvan üretim merkezi Erzurum, Kars, Ardahan, Ağrı, Van üzere merkezlere bile hayvan ithal edilince yerli üretim çökertildi. İthalata dayalı bir besicilik yapılmaya başlandı. Artık ithalat da yapılamıyor. Bu siyaset Türkiye’yi bugün çıkmaz bir sokağa sürükledi. Artık ithalat da ucuz değil ve yapılması da hiç kolay değil. Lakin buna karşın fiyatlar yüksek ve tüketici et alamıyor.
Temel sorun yemde dışa bağımlılık
Hayvancılıktaki temel sorun yemdeki dışa bağımlılık. Yem hammaddeleri muhtaçlığının yüzde 50’den çoksı ithalatla karşılanıyor. Yem fiyatları denetim edilemiyor. Son günlerde neredeyse her gün yem meblağları artıyor. Son 6 ayda bile yüzde 100’e yakın fiyat artışı yaşandı. Lakin çiğ süt fiyatı tıpkı oranda artmıyor. Yem değerli, süt ucuz olunca üretici üretim yapamıyor. Hayvan varlığını azaltıyor yahut kesimden çekiliyor. Bu da fiyatların artmasına niye oluyor. Yapılması gereken yemde üreticileri, yetiştiricileri desteklemek. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin ucuza sağladığı arpa ve mısır artık yetmiyor. Son bir ayda aslına bakarsan arpa gereğince verilemedi.
Tahlil, üreticiye dayanakla üretimi artırmak
Türkiye, hayvana yedirdiği yemi, kepeği, mısırı, arpayı, ayçiçeği küspesini, yemlik buğdayı, soyanın büyük kısmını ithal ediyor. Bu ithalatın bir kısmını de Rusya ve Ukrayna’dan yapıyor. Bu iki ülke içindeki savaş hem ithalatın yapılmasını güçleştirdi birebir vakitte artan fiyat niçiniyle ithalatı kıymetli hale getirdi. Savaşı ile bir arada fiyatlar daha da arttı. Yem maliyeti, yem meblağları artınca çiğ süt üreticisi yem alamıyor. Yeme para yetiştiremiyor, ziyan ediyor. Ziyan edince de süt ineklerini kestirip bölümden çekilmek zorunda kalıyor. Tahlil inek bölümünü durdurmak. Çiğ süt üreticisine maliyetin üstünde fiyat ve takviye vermektir. İthalatın tahlil olmadığı bir kere daha kanıtlandı. Tahlil üretimi artırmaktır.