Hata İktisadı: Dünyada Dönen Kara Paranın Büyüklüğü Ne? Kayıt Dışı İktisat, Yasa dışı midir?

Rex

Global Mod
Global Mod
İnsanlığın parayı bulmasından daha eski bir durum var ise bu da cürümdür. Kabahatin da bir iktisadı olduğunu düşünmüş müydünüz? hiçbir kabahat yok ki motivasyonu para olmasın! Bu da bilinmeyen büyük bir iktisat yaratıyor. Prof. Dr. Aylin Seçkin de tüm bilgilerinı, Flu TV’de anlatıyor.


Prof. Aylin Seçkin, cürüm iktisadını, yasadışı işleri ve piyasasını, kaçakçılık, sahtecilik ve mafyanın nasıl bir iktisadı olduğunu anlatıyor.


Suç iktisadı nedir?



Suç iktisadı, yasa dışı yollarla para kazanmak olurken, Seçkin şöyleki açıklıyor: ‘Hukuksal ve işgücü piyasaları açısından suça yaklaşımın optimal tahlili.’ Hatalı birinin rasyonel kararlar aldığı farz edilerek, bunun piyasası, işgücü ve ekonomik büyüklüğünün ölçülmesi üzere kavramları içine alır.

Tüm kabahatlerin toplamında bir tahlilden bahsediliyor. Örneğin, araç hırsızlığını verdiği ziyan, topladığı gelir, yarattığı mali büyüklük, bölgeleri, vakit içinderı üzere bilgiler, bunlara uygulanan cezaların büyüklüğü, iktisattaki durum üzere biroldukca faktörü içine alıyor.


Suçlar farklılaşır mı?


Kriminal hatalar olduğu üzere, kriminal olmayan lakin bir daha yasa dışı biçimde olan kabahatlerin da bir iktisadı ve büyüklüğünden bahsediliyor.


Zararlı unsurların piyasasında ekonomik tahlil nasıl olur?


İnsanların alışkanlıklarından yola çıkarak yapılan tahlilde bağımlı bireylerin oluşturduğu ekonomik büyüklük yanı sıra, hatalılar açısından da optimal geliri üzere faktörleri de içeriyor.


Suç piyasasında para nasıl kazanılır?


Bir kişinin iş arama sürecindeki seçiminde yasa dışı kısmı seçmesiyle başlayan süreçte genelde bunun bir etraf faktörü olmasından yola çıkılıyor. Genel olarak hata piyasasına girenlerde aile faktörü öne çıkıyor. Bu piyasanın içine doğmuş şahısların bu alanı seçtiği görülüyor. Bir de bu alana geçen şahısların öbür bir vasfı olmaması ya da fazla bilgi sahibi olması bu alandan çıkmasını da engelliyor.


Kriminal ve kayıtdışı piyasa farkı nedir?


Kayıtdışı piyasaların cürüm içermemesi mümkün olabiliyor. Kayıtdışı piyasa denildiğinde yasal boyutta yapılan işlerin sistemsel olarak kamuya bildirilmemesi üzere faktörler öne çıkıyor.


Kara para aklamak nasıl gerçekleşir?


Bir biçimde sisteme parayı sokarak aklamak için büyük meblağlarda harcamalar yapmak gerekiyor. Bu harcamaların yasal eserler ve hizmetler olması ve bunun da sistemsel olarak muhasebeleştirilmesi gerekiyor. Bu bağlamda en uygun alanlar sanat yapıtları olurken, batık şirketlerin de bu açıdan kullanışlı olduğu belirtiliyor.


Kötü alışkanlıklar da mı bir iktisat yaratır?


Devletlerin alkol, uyuşturucu üzere yasakları burada devreye giriyor. Kanada, Hollanda üzere ülkelerde alkol ve uyuşturucu satışının yasal lakin özel dükkanlarda satılması, Türkiye’de alkole yüksek vergi uygulanması üzere bahisler bu alanda yer alıyor. Özgür olan ülkelerde de hala durumun tartışmalarının sürdüğü görülüyor.


Mafya nasıl bir iktisat yarattı?


Mafyanın yarattığı ekonomik boyut genel olarak bulundukları bölgede bir manada kendileri haricinde suça müsaade vermemeleriyle farklı bir güvenlik istikrarının yanında, tüm hata ögeleri üzerinden para kazanmak ya da bu alanlarda bir monopolleşme oluşturmak üzerine kuruluyor.


Globalde mafya ticaretinin ya da kara paranın büyüklüğü nedir?


Dünyada kabahat iktisadı büyüklüğü 5-6 trilyon dolar olarak datalarda görülürken, dünyanın yıllık üretiminin toplamı 100 trilyon dolar olmasından yola çıkılarak yapılan hesaplamada bu meblağın 4’te birinin de yer altı iktisadı olabileceği düşünülüyor. Genelde yapılan araştırmaların 10 katına çıkabilen bir büyüklük olduğu kestirim ediliyor. Türkiye’de de yasa dışı ticaretin boyutunun 2010 yılı datalarından yola çıkılan varsayıma bakılırsa en az 6 milyar dolarlık bir sanayi olduğu kestirim ediliyor. Türkiye’nin 700 milyar dolarlık GSYH’sine bakılırsa de yüzde 10’a kadar çıkabileceğinden bahsediliyor.


Bir kiralık katilin rayiç bedeli nedir?


Avustralya’da 1989-2002 senelerı içinde yapılan bir çalışmada bu alanda fiyatlamanın fazlaca da optimal olmadığı görülüyor. Durumun matematiksel mahrumluk ve çaresizlik olabileceği öngörülüyor. Ortalama 17 bin dolar üzere bir bedel ortaya çıkıyor. Açlık hududundan (Türk-İş’e nazaran bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti 10.170 TL) ve yakalanma halinde oluşacak ziyandan yola çıkarak günümüzde Türkiye’de dahi asgarî 20 yıllık bir ceza ile ki hukuksal boyuttaki masraflar göz gerisi edilerek 2 milyon 440 bin üzere bir sayı ortaya çıkıyor.


Mafyanın ülkelerde tesirleri ve en hayli bulunduğu yerler?


Siyasi dengelerde ve toplumsal yapıda büyük değişiklikler yarattığı üzere, kemikleştiği ülkelerde de temizlenmesi sıkıntı girift alakalar yaratıyor. Dünyada mafya oranı en yüksek ve ihrac eden ülke de İtalya oluyor.


Vergi kaçırmak cürüm iktisadına dahil midir?


Vergi kaçırmak kabahat iktisadı olmazken, ABD üzere ülkelerde kriminal hatalardan daha fazla ceza alabiliyor.


Yeraltı iktisadı nedir?


İnsan kaçakçılığı, fuhuş, uyuşturucu ticareti, kumar, kaçakçılık, sahtecilik üzere biroldukça alan bulunuyor. Terörist faaliyetler de bir biçimde bu ticaretten para kazanarak asli faaliyetlerini sürdürmek için fon sağlıyor.


Net yanılgı noksan nedir?


Net yanılgı noksan, tam manasıyla çabucak hemen nereden geldiği bilinmeyen bir para manasına geliyor. Burada genel olarak meşru yollarla ve meşru bir ticaretle ülkeye giriş yapmış lakin çabucak hemen tam olarak hesaplarda yerini bulmamış gelirler rol oynuyor. Vergi cennetler, turizm gelirleri ya da ihracat gelirleri üzere bir alandan gelen paralar olabiliyor. Burada yasa dışı boyut telaffuzlarının gözden kaçan az bir ölçü olabileceği de göz arkası edilmeden ana paranın sistemsel bir boyuttan dolayı çabucak hemen yerini bulmadığına vurgu yapılıyor.


İzlemek isterseniz: Her Şeyin İktisadı: KABAHAT – Prof. Dr. Aylin Seçkin