İçinde yaşadığımız ekonomik konjonktür en çok iktisat, iktisat, finans eğitimi almış şahısları zorluyor. Anlamaktan çok anlamlandırma gayreti herkesi yiyor bitiriyor. Halk kitlelerindeyse geçim zorluğu, alım gücünde düşüş üzere etmenler gerginliğin ana niçini oluyor. Haziran 2023’te yapılması planlanan seçimlerin atmosferine oldukçatan girilmişken, Türkiye’de ekonomik istikrarda sıkıntılar olduğu aşikar. Bu sıkıntıları aşmak için bulunan sistemlerse bir o kadar çetrefilli.
KKM dövize istikrar için getirilirken, faizdeki düşüşün tetiklediği kurlarda artış engellemiyor. Fakat faizlerin tetiklediği kredilerde de sorun büyümeye devam ediyor. KKM ve kredi sorunu gündemden seçime kadar düşemeyecek üzere görünüyor.
Kur muhafazalı mevduat, kur muhafazalı ulusal para, kur garantisi üzere pek epeyce ismi olsa da faizin üstüne kur farkını devletin ödediği bir sistem dövizde tedbir olarak aylardır ömrümüzde.
20 Aralık 2021’de açıklanan KKM’de sistem muhakkak. Dövizdeki yükselişe karşı talebi engellemek için TL’de kalana döviz ziyanını devletin ödediği bir sistem. Kurdaki yükseliş durmadığından bu biçimde tabi. Dövizdeki yükseliş mevduat faizlerinin altında kalsa devlete bir yükü yok. Lakin uzmanlar tartışa tartışa bitiremediler. Zira sokağın ve siyasetin ana gündemi enflasyon, enflasyonun altında kur şoku var. Enflasyonun artırdığı gelir adaletsizliğine eklenen devletin karşıladığı bir çıkar sistemi var.
Son devirde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu ve Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati eşliğinde gündemden düşmeyen KKM iktisadın ana başlığı üzere oldu
Erdoğan, KKM üzerinden ekonomistlere yüklenirken, Kılıçdaroğlu iktidara geldiklerinde bu biçimde bir sistem olmayacağını anlattı. Bakan Nebati de KKM’yi eleştirenleri makûs niyetli olmakla suçlamıştı.
“Yanlış olan faize faiz dememek için tasarrufu olmayanların vergilerinden tasarrufu olanlara aktarma yapmak.”
İktisatçı Mahfi Eğilmez, ‘Kur Muhafazalı Mevduat Üzerine Tartışmalar’ başlıklı yazısıyla tartışmalara katılırken, özetle tüm bunların ‘faiz ögesinin hakikat belirlenmemesinde’ yattığını açıklıyor. Ödenen döviz farkının isminin iktisat teoreminde ‘faiz’ olmaktan farklı olmadığı anlatan Eğilmez, devletin geliri olan vergilerle finanse edilmesinin de gelir adaletsizliğini artırdığını söylüyor. Muhalefete de bu bahiste ‘faiz’ ögesi uyarısı yaparak, bu sistemin hakikat siyasetlerle bitirilmesi gerektiğini belirtiyor.
“KKM’ye temmuzda ödenen meblağ aylık vergi gelirlerinin yüzde 14’üne ulaştı”
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz da Cumhuriyet’e verdiği röportajda, KKM’deki durumu bütçe, vergi gelirleri, adaletsizlik manasında yorumlayarak, ‘Para siyasetinde fiyat istikrarını sağlamaya yönelik kararlardan uzaklaşılmasının toplumsal maliyetini yaşıyoruz’ cümlesiyle özetliyor.
KKM’nin kredi teminatı dönüşmesi
Hem KKM için bankalara yapılan amaç baskısı olduğu biliniyor. tıpkı vakitte Merkez Bankası’nın siyaset faizini düşük tutmasına karşı evvel ferdî akabinde ticari kredilerde bir yandan otokontrolle bir yandan da makro ihtiyati önlemlerle oluşturulan bir daralmanın çokça tartışıldığı şu periyotta herkes kendine çıkış yolu ararken, bankalar ticari müşterilerle ortasını düzeltmek için orta yol buldu. Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberine bakılırsa, bankacılık kaynaklarından alınan bilgide, şirketlerin döviz mevduatını KKM’ye çevirmesi halinde kamu bankaları yüzde 14, özel bankalar yüzde 17-18 oranında ticari kredi faizi uygulamasına geçti.
Ticari kredi faizlerinde de düşüş görüldü
i.dunya.com
Makro ihtiyati önlemlerin silsile halinde belirtildiğı birinci devirde yüzde 24,91 düzeyinde olan TL ticari kredi (kredi kartı ve KMH hariç) faizleri daha sonrasında yüzde 31,33’e kadar yükselirken, rotatif kredi faizlerinin yüzde 50 düzeyini aşması da Merkez Bankası’yla gerçek dalın ortasını açmıştı. Ağustosun birinci haftasındaysa gerileyen faizler yüzde 27,20 oranında gerçekleşti. Gereksinim kredisi faizlerinde yükseliş sürerken, yüzde 34,45 düzeyinde olduğu görüldü.
Tartışmalar daha sonrası bankacılık tarafınca alınan bilgiye nazaran, düzenleyici kurumlardan ticari kredi faizlerinin yüzde 22’nin üzerinde olmaması talimatı gönderildiği argüman edildi.
Ancak kredilerdeki sorun kişiselde hala sürüyor
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) 9 Haziran’da kredi vadeleri ve minimum ödeme fiyatlarına düzenleme getirmiş, talepler de birinci haftalarda hafifçelemişti. Lakin 2022’nin birinci yarısına bakıldığında bilgiler tüketici kredilerinin büyümeye devam ettiğini gösterdi. Ağustos başında toplam ferdî kredilerin fiyatı 929,7 milyar TL olurken, gereksinim kredileri 552,2 milyar TL’sini oluşturdu.
Bireysel kredilerdeki sorun da artışta
static.birgun.net
BDDK’nın pandemide tanıdığı esnekliğin bitmesiyle yılbaşından daha sonra takibe düşenler artarken, ekonomik zorluklar da bu artışı destekledi. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi’nin datalarında yılın birinci yarısında ferdi kredi kartı borcu yasal takibe düşen kişi sayısı yüzde 112 oranında artarken, kişisel kredi borcu yasal takibe intikal edenler de yüzde 23 oranında arttı.
Risk Merkezi’nin datalarında kişisel kredi ve kredi kartı borcunu ödeyemeyerek borcu devam eden kişi sayısı birinci 6 ay sonunda 4 milyon 126 bin 858 kişi oldu. Tasfiye olunacak alacaklar bundan evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 52,8 oranında arttı.
KKM dövize istikrar için getirilirken, faizdeki düşüşün tetiklediği kurlarda artış engellemiyor. Fakat faizlerin tetiklediği kredilerde de sorun büyümeye devam ediyor. KKM ve kredi sorunu gündemden seçime kadar düşemeyecek üzere görünüyor.
Kur muhafazalı mevduat, kur muhafazalı ulusal para, kur garantisi üzere pek epeyce ismi olsa da faizin üstüne kur farkını devletin ödediği bir sistem dövizde tedbir olarak aylardır ömrümüzde.
20 Aralık 2021’de açıklanan KKM’de sistem muhakkak. Dövizdeki yükselişe karşı talebi engellemek için TL’de kalana döviz ziyanını devletin ödediği bir sistem. Kurdaki yükseliş durmadığından bu biçimde tabi. Dövizdeki yükseliş mevduat faizlerinin altında kalsa devlete bir yükü yok. Lakin uzmanlar tartışa tartışa bitiremediler. Zira sokağın ve siyasetin ana gündemi enflasyon, enflasyonun altında kur şoku var. Enflasyonun artırdığı gelir adaletsizliğine eklenen devletin karşıladığı bir çıkar sistemi var.
Son devirde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu ve Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati eşliğinde gündemden düşmeyen KKM iktisadın ana başlığı üzere oldu
Erdoğan, KKM üzerinden ekonomistlere yüklenirken, Kılıçdaroğlu iktidara geldiklerinde bu biçimde bir sistem olmayacağını anlattı. Bakan Nebati de KKM’yi eleştirenleri makûs niyetli olmakla suçlamıştı.
“Yanlış olan faize faiz dememek için tasarrufu olmayanların vergilerinden tasarrufu olanlara aktarma yapmak.”
İktisatçı Mahfi Eğilmez, ‘Kur Muhafazalı Mevduat Üzerine Tartışmalar’ başlıklı yazısıyla tartışmalara katılırken, özetle tüm bunların ‘faiz ögesinin hakikat belirlenmemesinde’ yattığını açıklıyor. Ödenen döviz farkının isminin iktisat teoreminde ‘faiz’ olmaktan farklı olmadığı anlatan Eğilmez, devletin geliri olan vergilerle finanse edilmesinin de gelir adaletsizliğini artırdığını söylüyor. Muhalefete de bu bahiste ‘faiz’ ögesi uyarısı yaparak, bu sistemin hakikat siyasetlerle bitirilmesi gerektiğini belirtiyor.
“KKM’ye temmuzda ödenen meblağ aylık vergi gelirlerinin yüzde 14’üne ulaştı”
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz da Cumhuriyet’e verdiği röportajda, KKM’deki durumu bütçe, vergi gelirleri, adaletsizlik manasında yorumlayarak, ‘Para siyasetinde fiyat istikrarını sağlamaya yönelik kararlardan uzaklaşılmasının toplumsal maliyetini yaşıyoruz’ cümlesiyle özetliyor.
KKM’nin kredi teminatı dönüşmesi
Hem KKM için bankalara yapılan amaç baskısı olduğu biliniyor. tıpkı vakitte Merkez Bankası’nın siyaset faizini düşük tutmasına karşı evvel ferdî akabinde ticari kredilerde bir yandan otokontrolle bir yandan da makro ihtiyati önlemlerle oluşturulan bir daralmanın çokça tartışıldığı şu periyotta herkes kendine çıkış yolu ararken, bankalar ticari müşterilerle ortasını düzeltmek için orta yol buldu. Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberine bakılırsa, bankacılık kaynaklarından alınan bilgide, şirketlerin döviz mevduatını KKM’ye çevirmesi halinde kamu bankaları yüzde 14, özel bankalar yüzde 17-18 oranında ticari kredi faizi uygulamasına geçti.
Ticari kredi faizlerinde de düşüş görüldü
i.dunya.com
Makro ihtiyati önlemlerin silsile halinde belirtildiğı birinci devirde yüzde 24,91 düzeyinde olan TL ticari kredi (kredi kartı ve KMH hariç) faizleri daha sonrasında yüzde 31,33’e kadar yükselirken, rotatif kredi faizlerinin yüzde 50 düzeyini aşması da Merkez Bankası’yla gerçek dalın ortasını açmıştı. Ağustosun birinci haftasındaysa gerileyen faizler yüzde 27,20 oranında gerçekleşti. Gereksinim kredisi faizlerinde yükseliş sürerken, yüzde 34,45 düzeyinde olduğu görüldü.
Tartışmalar daha sonrası bankacılık tarafınca alınan bilgiye nazaran, düzenleyici kurumlardan ticari kredi faizlerinin yüzde 22’nin üzerinde olmaması talimatı gönderildiği argüman edildi.
Ancak kredilerdeki sorun kişiselde hala sürüyor
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) 9 Haziran’da kredi vadeleri ve minimum ödeme fiyatlarına düzenleme getirmiş, talepler de birinci haftalarda hafifçelemişti. Lakin 2022’nin birinci yarısına bakıldığında bilgiler tüketici kredilerinin büyümeye devam ettiğini gösterdi. Ağustos başında toplam ferdî kredilerin fiyatı 929,7 milyar TL olurken, gereksinim kredileri 552,2 milyar TL’sini oluşturdu.
Bireysel kredilerdeki sorun da artışta
static.birgun.net
BDDK’nın pandemide tanıdığı esnekliğin bitmesiyle yılbaşından daha sonra takibe düşenler artarken, ekonomik zorluklar da bu artışı destekledi. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi’nin datalarında yılın birinci yarısında ferdi kredi kartı borcu yasal takibe düşen kişi sayısı yüzde 112 oranında artarken, kişisel kredi borcu yasal takibe intikal edenler de yüzde 23 oranında arttı.
Risk Merkezi’nin datalarında kişisel kredi ve kredi kartı borcunu ödeyemeyerek borcu devam eden kişi sayısı birinci 6 ay sonunda 4 milyon 126 bin 858 kişi oldu. Tasfiye olunacak alacaklar bundan evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 52,8 oranında arttı.