Canan SAKARYA
Seçim kanunu teklifiyle, vilayet ve ilçe seçim heyetinin oluşumunda kıdemli hakim uygulaması bırakılarak, vilayet ve ilçe seçim şurası lider ve üyeleri birinci sınıfa ayrılmış yargıçlar içinden kurayla belirlenecek. Kura çekimine dahil olmak istemeyen yargıçlar ise yazılı olarak komiteye başvurmaları ve kâfi sayıda hakimin olması halinde listeden çıkarılacak. Yasa teklifinin en tartışmalı hususu olan bu düzenlemenin seçime müdahale manasına geldiğini belirten muhalefet partileri, seçim güvenliğini tartışmalı hale getireceğini kaydettiler.
CHP, HDP ve GÜZEL Parti Meclis Anayasa Komitesinde kabul edilen, seçim kanunu değişiklik teklifine ait yazdıkları muhalefet şerhinde vilayet ve ilçe seçim şuralarında yapılan değişikliğiyle ilgili satır başlarıyla şu değerlendirmeyi yaptılar.
CHP: Darbe devrinde bile seçim heyetlerinin oluşumu değişmedi
298 sayılı Kanun 1961 tarihinden bu yana, tam 61 yıldır uygulanmakta ve bu Kanun’un bel kemiğini seçim heyetlerinin yapısı oluşturmaktadır. 61 yıldır bu kanunda hiç bir iktidar, darbeciler dahi seçim şuralarının oluşumu açısından bir değişiklik gerçekleştirmemiştir. Halihazırda önerilen değişiklik ise, objektif ölçüt olarak kıdem aslından vazgeçerek, 1. sınıfa ayrılmış yargıçlar içinden kura ile belirleme modeline başvurmaktadır. Bunun kararı olarak ise, seçim konseyi liderlerinin iki yılda bir, daha evvel seçim konseyi başkanlığı tecrübesi olmayan bireylerden oluşması beklenen hale gelmektedir. Kıdem unsurunun terk edilmesi, haklı bir münasebete dayanmamaktadır. ‘Seçim konseylerinin oluşumuna ait yerleşik kuralların değiştirilmesi’ teklifinin gerçek manada rastgele bir münasebet gösterilmeden sunulması, teklifin güzel niyetten uzak ve hukuksal hiç bir açıklaması bulunmayan bir teklif olduğunu ortaya koymaktadır. Kıdem aslını terk etmek için hiç bir legal, haklı ve objektif niye ve emel bulunmamaktadır.
UYGUN Parti: İstanbul seçimlerindeki mantık iş başında
Buradaki hedef, İstanbul Belediye seçimlerinde olduğu üzere bir sandığa atılmış dört oydan üçünü geçerli, birini geçersiz sayabilen mantığı iş başına getirmektir. Bu teklifin parti yöneticilerinin hakimliğe devşirildiği Ak Parti hükümetleri devrinde, bir öteki yargı erki olan Seçim Şuralarının siyasallaştırılması dileğiyle hazırlandığı kamuoyunun malumudur. Hala misyonda olan seçim konseyleri mevcut yasaya nazaran ocak ayının son haftasında, yani yaklaşık 50 gün kadar evvel oluşturulmuştur. çabucak hemen yasa çıkmadan o maddeyi uygulayacak yargıçların zan altında bırakılmaması maksadıyla mevcut uygulamanın devamının sağlanmalıdır.
HDP: Yeni usulsüzlüklere kapı aralayacak
Her seçim devrinde yurttaşların en büyük telaşı adil bir seçim süreci ve seçim güvenliği sıkıntısı olagelmiştir. Teklifle yargıçların nazaranvden alınarak yerlerine yolu dahi tanım edilmemiş, gizemli bir kura formülünün öngörülmesi, yürütmenin yargıyı kendisine daha fazla bağımlı kılma atılımı olduğu kadar, seçim güvenliğini daha da tartışmalı hale getirecek yeni usulsüzlüklere kapı aralayacak niteliktedir. Anayasa’nın 139’uncu kararına göre; “Hakimler ve savcılar azlolunamaz…” Yapılan mevzuat değişikliği anayasaya terslik barındırmaktadır. Bu husus maddeleştiği vakit, 2022 yılı Ocak ayında belirlenen il/ilçe seçim heyeti liderleri ve seçim konseyi üyeleri, yemin ederek nazaranvlerine başlayan ve mevcut yasaya bakılırsa, 2024 Ocak ayına kadar bakılırsavde kalacak olan yargıçların 3 ay içerisinde nazaranvden alınacağı ve teklifte belirtilen yeni adaba göre bir daha belirleneceği öngörülmektedir.
Görme engelliler için düzenleme yapılacak
Seçim kanunu değişiklik teklifinde görme engellilerin tek başına oy kullanmalarını sağlayacak düzenlemeye gidilecek. AK Parti Genel Lider Yardımcısı Hayati Yazıcı, toplumsal medya hesabından “Görme engelli kardeşlerimizin vatandaşlık bakılırsavini yerine getirirken karşılaştığı düşünceye son verecek bu düzenleme ile ‘görme engelli seçmenlerin oy kullanabilmesi için oy pusulalarına uygun şablon’ uygulaması yapılacaktır. bu biçimdece, görme engelli seçmenlerimizin ‘oyun gizliliği’ temeline uygun bir biçimde oy kullanmalarına imkan sağlanacaktır” açıklaması yaptı.
Seçim kanunu teklifiyle, vilayet ve ilçe seçim heyetinin oluşumunda kıdemli hakim uygulaması bırakılarak, vilayet ve ilçe seçim şurası lider ve üyeleri birinci sınıfa ayrılmış yargıçlar içinden kurayla belirlenecek. Kura çekimine dahil olmak istemeyen yargıçlar ise yazılı olarak komiteye başvurmaları ve kâfi sayıda hakimin olması halinde listeden çıkarılacak. Yasa teklifinin en tartışmalı hususu olan bu düzenlemenin seçime müdahale manasına geldiğini belirten muhalefet partileri, seçim güvenliğini tartışmalı hale getireceğini kaydettiler.
CHP, HDP ve GÜZEL Parti Meclis Anayasa Komitesinde kabul edilen, seçim kanunu değişiklik teklifine ait yazdıkları muhalefet şerhinde vilayet ve ilçe seçim şuralarında yapılan değişikliğiyle ilgili satır başlarıyla şu değerlendirmeyi yaptılar.
CHP: Darbe devrinde bile seçim heyetlerinin oluşumu değişmedi
298 sayılı Kanun 1961 tarihinden bu yana, tam 61 yıldır uygulanmakta ve bu Kanun’un bel kemiğini seçim heyetlerinin yapısı oluşturmaktadır. 61 yıldır bu kanunda hiç bir iktidar, darbeciler dahi seçim şuralarının oluşumu açısından bir değişiklik gerçekleştirmemiştir. Halihazırda önerilen değişiklik ise, objektif ölçüt olarak kıdem aslından vazgeçerek, 1. sınıfa ayrılmış yargıçlar içinden kura ile belirleme modeline başvurmaktadır. Bunun kararı olarak ise, seçim konseyi liderlerinin iki yılda bir, daha evvel seçim konseyi başkanlığı tecrübesi olmayan bireylerden oluşması beklenen hale gelmektedir. Kıdem unsurunun terk edilmesi, haklı bir münasebete dayanmamaktadır. ‘Seçim konseylerinin oluşumuna ait yerleşik kuralların değiştirilmesi’ teklifinin gerçek manada rastgele bir münasebet gösterilmeden sunulması, teklifin güzel niyetten uzak ve hukuksal hiç bir açıklaması bulunmayan bir teklif olduğunu ortaya koymaktadır. Kıdem aslını terk etmek için hiç bir legal, haklı ve objektif niye ve emel bulunmamaktadır.
UYGUN Parti: İstanbul seçimlerindeki mantık iş başında
Buradaki hedef, İstanbul Belediye seçimlerinde olduğu üzere bir sandığa atılmış dört oydan üçünü geçerli, birini geçersiz sayabilen mantığı iş başına getirmektir. Bu teklifin parti yöneticilerinin hakimliğe devşirildiği Ak Parti hükümetleri devrinde, bir öteki yargı erki olan Seçim Şuralarının siyasallaştırılması dileğiyle hazırlandığı kamuoyunun malumudur. Hala misyonda olan seçim konseyleri mevcut yasaya nazaran ocak ayının son haftasında, yani yaklaşık 50 gün kadar evvel oluşturulmuştur. çabucak hemen yasa çıkmadan o maddeyi uygulayacak yargıçların zan altında bırakılmaması maksadıyla mevcut uygulamanın devamının sağlanmalıdır.
HDP: Yeni usulsüzlüklere kapı aralayacak
Her seçim devrinde yurttaşların en büyük telaşı adil bir seçim süreci ve seçim güvenliği sıkıntısı olagelmiştir. Teklifle yargıçların nazaranvden alınarak yerlerine yolu dahi tanım edilmemiş, gizemli bir kura formülünün öngörülmesi, yürütmenin yargıyı kendisine daha fazla bağımlı kılma atılımı olduğu kadar, seçim güvenliğini daha da tartışmalı hale getirecek yeni usulsüzlüklere kapı aralayacak niteliktedir. Anayasa’nın 139’uncu kararına göre; “Hakimler ve savcılar azlolunamaz…” Yapılan mevzuat değişikliği anayasaya terslik barındırmaktadır. Bu husus maddeleştiği vakit, 2022 yılı Ocak ayında belirlenen il/ilçe seçim heyeti liderleri ve seçim konseyi üyeleri, yemin ederek nazaranvlerine başlayan ve mevcut yasaya bakılırsa, 2024 Ocak ayına kadar bakılırsavde kalacak olan yargıçların 3 ay içerisinde nazaranvden alınacağı ve teklifte belirtilen yeni adaba göre bir daha belirleneceği öngörülmektedir.
Görme engelliler için düzenleme yapılacak
Seçim kanunu değişiklik teklifinde görme engellilerin tek başına oy kullanmalarını sağlayacak düzenlemeye gidilecek. AK Parti Genel Lider Yardımcısı Hayati Yazıcı, toplumsal medya hesabından “Görme engelli kardeşlerimizin vatandaşlık bakılırsavini yerine getirirken karşılaştığı düşünceye son verecek bu düzenleme ile ‘görme engelli seçmenlerin oy kullanabilmesi için oy pusulalarına uygun şablon’ uygulaması yapılacaktır. bu biçimdece, görme engelli seçmenlerimizin ‘oyun gizliliği’ temeline uygun bir biçimde oy kullanmalarına imkan sağlanacaktır” açıklaması yaptı.