Maruf BUZCUGİL / Canan SAKARYA
İYİ Parti Küme Başkanvekili Erhan Usta, Türkiye iktisadının tarihinde hiç bir devirde yaşanmayan yüksek enflasyon, yüksek cari açık, yüksek bütçe açığı ve düşük büyümeden oluşan dört olumsuzluğu bir ortada yaşadığını söylemiş oldu. Türkiye’nin enflasyonla uyumlu bir para siyasetine geçmesi gerektiğini ve bu programın para siyaseti, maliye siyaseti ve yapısal ıslahatlar olmak üzere üç ayağa oturtulması gerektiğini belirtti.
Ankara sohbetlerinin konuğu olan Samsun Milletvekili ÂLÂ Parti Küme Başkanvekili Erhan Usta, atılması gereken adımlar ve tahlil tekliflerini anlattı.
Sizin kur artışlarının Hazineye getirdiği yükle ilgili çalışmalarınız olduğunu biliyoruz. Bu mevzudaki tespitleriniz nelerdir?
2018’in Temmuz ayından itibaren yurt ortasından döviz ve altın cinsinden yahut onlara endeksli borçlanmalar başladı. Kur 14,70 TL civarındayken yaptığımız bir çalışmada bugün itibariyle oluşan ve önümüzdeki periyot için borçlanmaların ek maliyeti 565 milyar lira. Bunun 105 milyar lirası realize oldu yani itfalar geldikçe biz bunu faiz ya da ana para olarak ödedik. 460 milyar liralık kısmı da 2026 yılına kadar ödeyeceğiz. Bu işin bir boyutu, daha sonra 128 milyar dolar olarak sembolize edilen rezervlerin erimesi var, bu da Türk Lirasını önemli biçimde muhafazasız hale getirdi. Geçen yılın Mart ayından itibaren Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’ın nazaranvden alınması ile başlayan yanlışlıklar silsilesi, geçtiğimiz Eylül ayından itibaren siyaset faizi düşüşü ile devam ederek, ekonomiyi felç etti. Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulaması ile de bütün faiz yükü Hazinenin ve Merkez Bankasının üzerine bindirilmiş oldu. KKM’de vadeleri tam bilmiyoruz, şeffaf bir paylaşım yapılmıyor lakin kabaca bir bakınca şu ana kadar oluşan maliyetin 100 milyar lira olduğunu varsayım ediyorum. Bu sistem o denli anlaşılıyor ki seçime kadar devam edecek, kurun artmasıyla Türkiye epeyce daha büyük kur şokları yiyecek, bu ek bir bütçe açığı oluşturacak. Borçlanma giderek zorlaşıyor, onun ortasında enflasyon muhafazalı tahvil çıkaracaklarını söylemiş olduler. Yani üst gelir kümesini enflasyona karşı koruyan bir ekonomik siyaset yürütülüyor. Türkiye iktisadı şu anda tarihinde hiç görülmemiş biçimde iktisatta dört olumsuzluğu bir ortada yaşıyor.
İKTİDAR BU SIKINTILARI ÇÖZMEK İÇİN HİÇBİR ŞEY YAPMIYOR
Bu dört başlığı açar mısınız?
Yüksek enflasyon, yüksek cari açık, yüksek bütçe açığı ve düşük büyüme. Dört olumsuzluğun bir ortada yaşandığı bu kadar uzun bir periyot olmadı. O kadar makûs direktörüz o kadar itimadı bozmanız gerekiyor ki bunların hepsini bir ortada yaşayasınız. En berbatı de iktidarın bu sıkıntıları çözmek için hiç bir şey yapmaması. Bir program uygulanmıyor, para siyaseti etkisizleştirildi diye övünen bir Maliye Bakanımız var. Yerli para, siyaset faizi ve rezervle korunur ancak siyaset faizi devre dışı, rezerv eksi 50 milyar lirada. Çok maliyetli kur muhafazalı ile muhakkak ölçüde tutuyorlar, her hafta da 2 milyar dolar civarında da rezervi yakıyorlar.
Sizin teklifleriniz nelerdir bu durumdan nasıl çıkılabilir? Nasıl bir program olmalı?
Birincisi inancın tesis edilmesi gerekiyor, itimat olmadan iktisat olmaz. Türkiye’nin enflasyonla uyumlu bir para siyasetine geçmesi lazım fakat artık bu biçimde bir programı kararlıkla uygulayacak bir iktidar da, grup de yok. Bu programın para siyaseti, maliye siyaseti ve yapısal ıslahatlar olmak üzere üç ayağı olacak. Enflasyon beklentisi kötü biçimde bozuldu, ortada bir çıpa yok beşerler fiyat belirlerken neye bakacaklar. Merkez Bankasının bağımsızlığı ile ilgili iradenin kesinlikle ortaya konması lazım. Para siyasetinin aktif hale gelmesi, Türkiye’nin rezerv biriktirme ile ilgili kapsamlı bir strateji açıklanması ve buna da sadık kalarak olabildiğince şeffaf olması gerekiyor. Şeffaf olmayan ortamda piyasa en kötüyü fiyatlıyor. Maliye siyaseti tarafının harcama, gelir ve finansman ayağı var. Harcama tarafında birinci yapılacak iş, bir tasarruf genelgesi ile kamuda cari harcamaları kısmak olmalı. Bu bir anlayışı ortaya koyması açısından kıymetli, kamu bina üretimleri, araç kiralamaları, tertipler üzere… Kamu özel işbirliği projelerinden gelen bir yük var. Bunları da gözden geçirmek gerekiyor.
İYİ Parti 5018 Sayılı Kanunda bir daha yazılmasını düşünür mü, mali kural ortasında olmak üzere…
Hükümet bu maddeyi 2003’ün Aralık ayında çıkardı ve daha acemi vaktiydi. Hükümet kaçak göcek gitmeyi öğrendikçe 5018 Sayılı Kanunda bütçe hazırlığından ödenek transferlerine kadar daima geri adım attı. Bu niçinle verilen odunların geri alınması ve güçlendirilmesi lazım. Kamu İhale Yasası mutlak surette önümüzdeki devirde üzerinde duracağız kıymetli alanlardan bir tanesi. AB normları çerçevesinde istisnaları mümkün olduğu kadar az olan bir ihale sistemi gerekiyor. Islahat gerektiren öbür bir alan vergi zira vergi sistemi hayli adaletsiz bir hale geldi, KDV de buna dahil. Dolaylı ve dolaysız vergiler son derece istikrarsızlaştı. Çıkar üzerinden alınan vergilerde OECD ortalamasının yarısının altındayız. ötürüsıyla yükleneceğimiz en değerli alan yarar vergileri, gelir ve kurumlar vergisi. Burada fiyatların vergilendirilmesinden bahsetmiyorum bunun haricinde kalan faiz, borsa üzere alanlar. Türkiye’de bunlar vergilendirilmiyor, daima istisnalar getiriyor. Faiz gelirleri, menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesinde vakit içerisinde beyan adabına geçmemiz lazım. Burada stopaj sonuncu vergi. Vergi adaleti kalmadı biz artan oranlılığı bir daha kazandıracağız. Çok kazanandan epey az kazanandan az verginin alındığı adaletli bir sistemi inşa etmek zorundayız.
“Kentsel rantlar vergilendirilmeli”
Bunun ikinci ayağı rant vergisi, yani kentsel rantların vergilendirilmesi sıkıntısı. Büyükşehir belediyesi bir asfalt yapıyor, ‘katılma hissesi ismi altında para ödeyeceksin’ diyor ancak oradan metro geçiriyor bir kuruş almıyor. Ya da yerin emsalini birden ona çıkarıyor arsa kıymetleniyor ancak bir kuruş alınmıyor, bunu vergilendireceğiz. Kentsel rantların vergilendirilmesi epey önemli bir kaynak olacak. Hem kamu hizmetleri eliyle birebir vakitte imar düzenlemeleri niçiniyle oluşan kentsel rantların vergilendirilmesi lazım. Bunun en kıymetli kararı şu olacak; burayı cazip olmaktan çıkardığınız vakit Türkiye’nin en büyük elektronikçisi gidip AVM yapmayacak, yani kaynak tahsisine müdahale ile kaynakların betona yığılması önlenecek. Bu alana hiç vergilendirmez önemli bir kar bırakırsanız kim teknoloji yatırımı yapacak. Şirketleri de suçlayamazsınız, şirketler kar maksimizasyonu ile çalışır adam nerede karlı bir alan var ise şüphesiz parasını oraya yığacaktır bunu devletin düşünmesi lazım.
Şu anda KDV çalışmıyor, devlet 400 milyar lira borçlu, KDV’yi kesinlikle ıslah etmemiz lazım. İndirimli oran epeyce yaygınlaştı. Ayrıyeten, damga vergisi, harç fazlaca ağır ticaret ve yatırımın önünü açmak için bunların ele alınması, anlaşılır, sıradan ve adaleti sağlayan bir vergi sistemi gerekiyor. Önceliğini yitirmiş geçmişte başlamış hala devam eden birfazlaca harcama programı var bunları da gözden geçirmek gerekiyor.
KÖİ projelerini bir daha masaya yatıracağız
KÖİ projelerinde kamulaştırma mı yapılmalı?
İYİ Parti olarak kamulaştırma değil bir daha masaya yatıracağız. Zira devletleştirme adamın canına minnet olur. yine müzakere ettikten ve fiyatı makul hale getirdikten daha sonra ister devletleştir isterse firma yapsın. Şayet müzakere etmeden devletleştirirsen, önümüzdeki 10 yılda alacağı parayı defaten verirsen canına minnet. Biz ‘şirketlerle bir daha masaya oturacağız’ diyoruz ve bunları hayli ayrıntılı çalıştık. Osman Gazi Köprüsü bunlardan bir tanesi milimi milimine çalıştık, hasılatlar maliyetler bunların hepsini çıkardık. Bunların haricinde ilaçta, savunma ihalelerinde döviz üzerinden yapılan fiyatlamalar var. Şayet dolarizasyonu azaltacağız diyorsak buralardan da çekilmek, bunun vakit içindemasını da yeterli yapmak gerekiyor. Bütün bu kur şoklarını yedikten daha sonra yeni bir hükümet geldiğinde aslına bakarsan Türk lirasının paha kazanacağı bir periyoda geçersen bu seferde ziyan edersin, kur düşer bunların hepsine bakarak planlanması yapılır.
“Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ayrılmasında fayda var “
Maliye siyasetinin üçüncü ayağı da finansman, burada da üzerinde düşünülmüş, finansman stratejisi çerçevesinde bir borçlanmanın yapılması lazım. Evvelce borçlanmaya imzayı Hazine Müsteşarı atardı, değişikliğe gidildi. Ben Hazine ve Maliye Bakanlığının ayrılmasında fayda olduğunu düşünüyorum. Önümüzdeki devirde Hazine Müsteşarlığı değer kazanacak, iktisat hayli berbata gidince vezne işveren oluyor, bu yapının ayrılması ve kuvvetli olması lazım.
Yapısal ıslahatta ise kontrolü epey önemsiyoruz. Sayıştay aktifleştirilmeli, caydırıcılığı olan bir vergi kontrol kurumunun olması lazım. 5018 sayılı Kamu mali İdaresi ve Denetim Kanunu yanlışsız dürüst çalıştırılmadı.
Mesele verimlilik üzerinden büyümek
Toplam faktör verimliliği konusunda görüşleriniz nelerdir hem mevcut durum tıpkı vakitte gelecekte ne olur?
Büyümenin kaynakları sermaye stokundaki artış yani yatırımlar, işgücü ve bunu haricinde açıklayamadığımız her şeye toplam faktör verimliliği diyoruz. Toplam faktör verimliliğinin içine giren itimat var, demokrasi düzeyi var, yargı sistemi var, iş ortamı var, kamu idaresi var, eğitim, sıhhat aslına bakarsanız var. Bizim sermaye stoku ne istiyor, fazlaca fazlaca para istiyor, bizim tasarruf açığımız var ötürüsıyla buradan fazlaca çok bir biçimde büyüme imkanımız yok ve bu fazlaca maliyetli bir büyüme bizim için. Siz 10’luk bir büyüme hedefliyorsanız 5’i sermaye stoku artışından, 2,5’inin istihdamın artmasından 2,5’inin de büsbütün aslında ücretsiz olan güzel uygulama ile yapılabilecek alandan gelmesi beklenir. Türkiye’de ne olmuş diye baktığınızda toplam faktör verimliliği kimi bazı negatife düşmüş, güvensizliğin olduğu bir ortamda hukuk yok, yargı yok, demokrasi yok, iş ortamı bozulmuş ötürüsıyla temel sıkıntı verimlilik üzerinden ekonomiyi büyütebilmek. örneğin bir AB perspektifi hayli değerli, AB’ye üyelik olur olmaz ancak ben bu yolda kararlı adımlar atacağım, ülkemizi AB normlarına getireceğim diye ilan ettiğinde ki Türkiye bunu 2002 -2007 periyodunda yaptı ve yüzde 6-7’lik büyümenin yüzde 2’nin üstündeki bir puanı toplam faktör verimliliğinden geldi.
4,2 milyon hektar alan ekilemez biçimde
Tarımda hem üretici hem tüketiciyi mağdur etmeyecek adım ne olmalı?
Temel sorun iş gücü eksiği, tarımdan çekilen bir nüfus var. Bunu temelinde de insanların para kazanamaması ve daha uygun kaidelerde yaşama isteği yatıyor. Tarımda işgücünün köyde tutulması gerekiyor, bunun da iki istikameti var, girdi maliyetleri ve eserinin bedelinden satılması. 4.2 milyon hektar alan son 10-15 yılda ekilmez hale geldi. Girdi maliyetlerini ne kadar düşürürseniz düşürün güzel bir fiyattan pazarlama imkanı sağlamazsanız bir daha mağduriyet oluşur. Kıymetinden satması lazım bu da ne üreticiyi ne de tüketici mağdur etmeyecek bir fiyat olmalı. Bizim buradaki teklifimiz eşik fiyat uygulaması, bir sefer temel eserler için kuvvetli bir müdahale kurumunun olması kaide, zira müdahale kurumu hem fiyat hem uzmanlık açısından değerli. örneğin bir eser fiyatı ile ilgili piyasaya bir açıklama yapacak piyasa fiyatı bunun altına inerse, piyasaya o eseri alıcı olarak girecek ve fiyatın yükselmesini sağlayacak. İthalat üzerinden çiftçiyi terbiye etme sisteminden vazgeçilmesi lazım bu hiç bir şeyi çözmüyor ithalat daha fazla ithalatı getiriyor.
Gıda ve barınma krizi yaşanıyor
“84 milyondan toplanan vergiler üst gelir kümesine transfer ediliyor”
Kur muhafazalı mevduatta önemli bir gelir transferi kelam konusu, 84 milyondan topladığınız vergileri üst gelir kümesine aktarıyorsunuz. Şayet çıkarsa enflasyon muhafazalı tahvil de bir daha bu biçimde olacak. En mühimlerinden biri ucuz kredi. 0,99 ile konut kredisi yanlış, bu ülke taşa toprağa para gömmekten bu hale geldi. Aylık en az 15-20 bin lira taksit ödeyecek bir kısma siz yüzde 12 yıllık faizle, yüzde 70 enflasyon olduğu ortamda kamu bankalarından kredi veriyorsunuz. Kamu bankalarına son 3 yıldır sermaye enjeksiyonu yapılıyor. Kelamda, faizi aşağıda tutuyor mu göstermek için kamu bankaların üzerinden muhakkak bir kesite ve kümeye gelir transferi var. Mevduat faizini yüzde 17’de zarurî olarak tutuyorsunuz, bankaların yüzde 40 ile para vermesine müsaade veriyorsunuz, bu bankacılık bölümüne bir gelir transferi. Gelir dağılımında bir bozulma var, bu gelir transferlerini durdurmak lazım, geldiğimiz noktada Türkiye’de önemli bir besin ve barınma kiriz yaşıyor.
Aklı ve bilimi önünüze koyarsanız, iktisatta epeyce kolay uzlaşırsınız
Seçimlere gidilirken Millet İttifakı olarak iktisatta ortak bir taahhüde gidilmesine nasıl bakarsınız?
Bence olmalı fakat bunun vakti var. Seçim takviminin belirlenmesi ve ortak bir cumhurbaşkanı adayı belirlenmesi daha sonrasında yapılabilir. Şu anda DPT’nin bir daha kurulması, Ekonomik ve Toplumsal Kurul, Merkez Bankası mevzularında çalışılıyor ve bir ortak metne yanlışsız gidiyor. Aklı ve bilimi önünüze koyarsanız, ideolojik saplantılarınızdan kurtulursanız aslında iktisat hayli kolay uzlaşılacak bir alan.
İYİ Parti Küme Başkanvekili Erhan Usta, Türkiye iktisadının tarihinde hiç bir devirde yaşanmayan yüksek enflasyon, yüksek cari açık, yüksek bütçe açığı ve düşük büyümeden oluşan dört olumsuzluğu bir ortada yaşadığını söylemiş oldu. Türkiye’nin enflasyonla uyumlu bir para siyasetine geçmesi gerektiğini ve bu programın para siyaseti, maliye siyaseti ve yapısal ıslahatlar olmak üzere üç ayağa oturtulması gerektiğini belirtti.
Ankara sohbetlerinin konuğu olan Samsun Milletvekili ÂLÂ Parti Küme Başkanvekili Erhan Usta, atılması gereken adımlar ve tahlil tekliflerini anlattı.
Sizin kur artışlarının Hazineye getirdiği yükle ilgili çalışmalarınız olduğunu biliyoruz. Bu mevzudaki tespitleriniz nelerdir?
2018’in Temmuz ayından itibaren yurt ortasından döviz ve altın cinsinden yahut onlara endeksli borçlanmalar başladı. Kur 14,70 TL civarındayken yaptığımız bir çalışmada bugün itibariyle oluşan ve önümüzdeki periyot için borçlanmaların ek maliyeti 565 milyar lira. Bunun 105 milyar lirası realize oldu yani itfalar geldikçe biz bunu faiz ya da ana para olarak ödedik. 460 milyar liralık kısmı da 2026 yılına kadar ödeyeceğiz. Bu işin bir boyutu, daha sonra 128 milyar dolar olarak sembolize edilen rezervlerin erimesi var, bu da Türk Lirasını önemli biçimde muhafazasız hale getirdi. Geçen yılın Mart ayından itibaren Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’ın nazaranvden alınması ile başlayan yanlışlıklar silsilesi, geçtiğimiz Eylül ayından itibaren siyaset faizi düşüşü ile devam ederek, ekonomiyi felç etti. Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulaması ile de bütün faiz yükü Hazinenin ve Merkez Bankasının üzerine bindirilmiş oldu. KKM’de vadeleri tam bilmiyoruz, şeffaf bir paylaşım yapılmıyor lakin kabaca bir bakınca şu ana kadar oluşan maliyetin 100 milyar lira olduğunu varsayım ediyorum. Bu sistem o denli anlaşılıyor ki seçime kadar devam edecek, kurun artmasıyla Türkiye epeyce daha büyük kur şokları yiyecek, bu ek bir bütçe açığı oluşturacak. Borçlanma giderek zorlaşıyor, onun ortasında enflasyon muhafazalı tahvil çıkaracaklarını söylemiş olduler. Yani üst gelir kümesini enflasyona karşı koruyan bir ekonomik siyaset yürütülüyor. Türkiye iktisadı şu anda tarihinde hiç görülmemiş biçimde iktisatta dört olumsuzluğu bir ortada yaşıyor.
İKTİDAR BU SIKINTILARI ÇÖZMEK İÇİN HİÇBİR ŞEY YAPMIYOR
Bu dört başlığı açar mısınız?
Yüksek enflasyon, yüksek cari açık, yüksek bütçe açığı ve düşük büyüme. Dört olumsuzluğun bir ortada yaşandığı bu kadar uzun bir periyot olmadı. O kadar makûs direktörüz o kadar itimadı bozmanız gerekiyor ki bunların hepsini bir ortada yaşayasınız. En berbatı de iktidarın bu sıkıntıları çözmek için hiç bir şey yapmaması. Bir program uygulanmıyor, para siyaseti etkisizleştirildi diye övünen bir Maliye Bakanımız var. Yerli para, siyaset faizi ve rezervle korunur ancak siyaset faizi devre dışı, rezerv eksi 50 milyar lirada. Çok maliyetli kur muhafazalı ile muhakkak ölçüde tutuyorlar, her hafta da 2 milyar dolar civarında da rezervi yakıyorlar.
Sizin teklifleriniz nelerdir bu durumdan nasıl çıkılabilir? Nasıl bir program olmalı?
Birincisi inancın tesis edilmesi gerekiyor, itimat olmadan iktisat olmaz. Türkiye’nin enflasyonla uyumlu bir para siyasetine geçmesi lazım fakat artık bu biçimde bir programı kararlıkla uygulayacak bir iktidar da, grup de yok. Bu programın para siyaseti, maliye siyaseti ve yapısal ıslahatlar olmak üzere üç ayağı olacak. Enflasyon beklentisi kötü biçimde bozuldu, ortada bir çıpa yok beşerler fiyat belirlerken neye bakacaklar. Merkez Bankasının bağımsızlığı ile ilgili iradenin kesinlikle ortaya konması lazım. Para siyasetinin aktif hale gelmesi, Türkiye’nin rezerv biriktirme ile ilgili kapsamlı bir strateji açıklanması ve buna da sadık kalarak olabildiğince şeffaf olması gerekiyor. Şeffaf olmayan ortamda piyasa en kötüyü fiyatlıyor. Maliye siyaseti tarafının harcama, gelir ve finansman ayağı var. Harcama tarafında birinci yapılacak iş, bir tasarruf genelgesi ile kamuda cari harcamaları kısmak olmalı. Bu bir anlayışı ortaya koyması açısından kıymetli, kamu bina üretimleri, araç kiralamaları, tertipler üzere… Kamu özel işbirliği projelerinden gelen bir yük var. Bunları da gözden geçirmek gerekiyor.
İYİ Parti 5018 Sayılı Kanunda bir daha yazılmasını düşünür mü, mali kural ortasında olmak üzere…
Hükümet bu maddeyi 2003’ün Aralık ayında çıkardı ve daha acemi vaktiydi. Hükümet kaçak göcek gitmeyi öğrendikçe 5018 Sayılı Kanunda bütçe hazırlığından ödenek transferlerine kadar daima geri adım attı. Bu niçinle verilen odunların geri alınması ve güçlendirilmesi lazım. Kamu İhale Yasası mutlak surette önümüzdeki devirde üzerinde duracağız kıymetli alanlardan bir tanesi. AB normları çerçevesinde istisnaları mümkün olduğu kadar az olan bir ihale sistemi gerekiyor. Islahat gerektiren öbür bir alan vergi zira vergi sistemi hayli adaletsiz bir hale geldi, KDV de buna dahil. Dolaylı ve dolaysız vergiler son derece istikrarsızlaştı. Çıkar üzerinden alınan vergilerde OECD ortalamasının yarısının altındayız. ötürüsıyla yükleneceğimiz en değerli alan yarar vergileri, gelir ve kurumlar vergisi. Burada fiyatların vergilendirilmesinden bahsetmiyorum bunun haricinde kalan faiz, borsa üzere alanlar. Türkiye’de bunlar vergilendirilmiyor, daima istisnalar getiriyor. Faiz gelirleri, menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesinde vakit içerisinde beyan adabına geçmemiz lazım. Burada stopaj sonuncu vergi. Vergi adaleti kalmadı biz artan oranlılığı bir daha kazandıracağız. Çok kazanandan epey az kazanandan az verginin alındığı adaletli bir sistemi inşa etmek zorundayız.
“Kentsel rantlar vergilendirilmeli”
Bunun ikinci ayağı rant vergisi, yani kentsel rantların vergilendirilmesi sıkıntısı. Büyükşehir belediyesi bir asfalt yapıyor, ‘katılma hissesi ismi altında para ödeyeceksin’ diyor ancak oradan metro geçiriyor bir kuruş almıyor. Ya da yerin emsalini birden ona çıkarıyor arsa kıymetleniyor ancak bir kuruş alınmıyor, bunu vergilendireceğiz. Kentsel rantların vergilendirilmesi epey önemli bir kaynak olacak. Hem kamu hizmetleri eliyle birebir vakitte imar düzenlemeleri niçiniyle oluşan kentsel rantların vergilendirilmesi lazım. Bunun en kıymetli kararı şu olacak; burayı cazip olmaktan çıkardığınız vakit Türkiye’nin en büyük elektronikçisi gidip AVM yapmayacak, yani kaynak tahsisine müdahale ile kaynakların betona yığılması önlenecek. Bu alana hiç vergilendirmez önemli bir kar bırakırsanız kim teknoloji yatırımı yapacak. Şirketleri de suçlayamazsınız, şirketler kar maksimizasyonu ile çalışır adam nerede karlı bir alan var ise şüphesiz parasını oraya yığacaktır bunu devletin düşünmesi lazım.
Şu anda KDV çalışmıyor, devlet 400 milyar lira borçlu, KDV’yi kesinlikle ıslah etmemiz lazım. İndirimli oran epeyce yaygınlaştı. Ayrıyeten, damga vergisi, harç fazlaca ağır ticaret ve yatırımın önünü açmak için bunların ele alınması, anlaşılır, sıradan ve adaleti sağlayan bir vergi sistemi gerekiyor. Önceliğini yitirmiş geçmişte başlamış hala devam eden birfazlaca harcama programı var bunları da gözden geçirmek gerekiyor.
KÖİ projelerini bir daha masaya yatıracağız
KÖİ projelerinde kamulaştırma mı yapılmalı?
İYİ Parti olarak kamulaştırma değil bir daha masaya yatıracağız. Zira devletleştirme adamın canına minnet olur. yine müzakere ettikten ve fiyatı makul hale getirdikten daha sonra ister devletleştir isterse firma yapsın. Şayet müzakere etmeden devletleştirirsen, önümüzdeki 10 yılda alacağı parayı defaten verirsen canına minnet. Biz ‘şirketlerle bir daha masaya oturacağız’ diyoruz ve bunları hayli ayrıntılı çalıştık. Osman Gazi Köprüsü bunlardan bir tanesi milimi milimine çalıştık, hasılatlar maliyetler bunların hepsini çıkardık. Bunların haricinde ilaçta, savunma ihalelerinde döviz üzerinden yapılan fiyatlamalar var. Şayet dolarizasyonu azaltacağız diyorsak buralardan da çekilmek, bunun vakit içindemasını da yeterli yapmak gerekiyor. Bütün bu kur şoklarını yedikten daha sonra yeni bir hükümet geldiğinde aslına bakarsan Türk lirasının paha kazanacağı bir periyoda geçersen bu seferde ziyan edersin, kur düşer bunların hepsine bakarak planlanması yapılır.
“Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ayrılmasında fayda var “
Maliye siyasetinin üçüncü ayağı da finansman, burada da üzerinde düşünülmüş, finansman stratejisi çerçevesinde bir borçlanmanın yapılması lazım. Evvelce borçlanmaya imzayı Hazine Müsteşarı atardı, değişikliğe gidildi. Ben Hazine ve Maliye Bakanlığının ayrılmasında fayda olduğunu düşünüyorum. Önümüzdeki devirde Hazine Müsteşarlığı değer kazanacak, iktisat hayli berbata gidince vezne işveren oluyor, bu yapının ayrılması ve kuvvetli olması lazım.
Yapısal ıslahatta ise kontrolü epey önemsiyoruz. Sayıştay aktifleştirilmeli, caydırıcılığı olan bir vergi kontrol kurumunun olması lazım. 5018 sayılı Kamu mali İdaresi ve Denetim Kanunu yanlışsız dürüst çalıştırılmadı.
Mesele verimlilik üzerinden büyümek
Toplam faktör verimliliği konusunda görüşleriniz nelerdir hem mevcut durum tıpkı vakitte gelecekte ne olur?
Büyümenin kaynakları sermaye stokundaki artış yani yatırımlar, işgücü ve bunu haricinde açıklayamadığımız her şeye toplam faktör verimliliği diyoruz. Toplam faktör verimliliğinin içine giren itimat var, demokrasi düzeyi var, yargı sistemi var, iş ortamı var, kamu idaresi var, eğitim, sıhhat aslına bakarsanız var. Bizim sermaye stoku ne istiyor, fazlaca fazlaca para istiyor, bizim tasarruf açığımız var ötürüsıyla buradan fazlaca çok bir biçimde büyüme imkanımız yok ve bu fazlaca maliyetli bir büyüme bizim için. Siz 10’luk bir büyüme hedefliyorsanız 5’i sermaye stoku artışından, 2,5’inin istihdamın artmasından 2,5’inin de büsbütün aslında ücretsiz olan güzel uygulama ile yapılabilecek alandan gelmesi beklenir. Türkiye’de ne olmuş diye baktığınızda toplam faktör verimliliği kimi bazı negatife düşmüş, güvensizliğin olduğu bir ortamda hukuk yok, yargı yok, demokrasi yok, iş ortamı bozulmuş ötürüsıyla temel sıkıntı verimlilik üzerinden ekonomiyi büyütebilmek. örneğin bir AB perspektifi hayli değerli, AB’ye üyelik olur olmaz ancak ben bu yolda kararlı adımlar atacağım, ülkemizi AB normlarına getireceğim diye ilan ettiğinde ki Türkiye bunu 2002 -2007 periyodunda yaptı ve yüzde 6-7’lik büyümenin yüzde 2’nin üstündeki bir puanı toplam faktör verimliliğinden geldi.
4,2 milyon hektar alan ekilemez biçimde
Tarımda hem üretici hem tüketiciyi mağdur etmeyecek adım ne olmalı?
Temel sorun iş gücü eksiği, tarımdan çekilen bir nüfus var. Bunu temelinde de insanların para kazanamaması ve daha uygun kaidelerde yaşama isteği yatıyor. Tarımda işgücünün köyde tutulması gerekiyor, bunun da iki istikameti var, girdi maliyetleri ve eserinin bedelinden satılması. 4.2 milyon hektar alan son 10-15 yılda ekilmez hale geldi. Girdi maliyetlerini ne kadar düşürürseniz düşürün güzel bir fiyattan pazarlama imkanı sağlamazsanız bir daha mağduriyet oluşur. Kıymetinden satması lazım bu da ne üreticiyi ne de tüketici mağdur etmeyecek bir fiyat olmalı. Bizim buradaki teklifimiz eşik fiyat uygulaması, bir sefer temel eserler için kuvvetli bir müdahale kurumunun olması kaide, zira müdahale kurumu hem fiyat hem uzmanlık açısından değerli. örneğin bir eser fiyatı ile ilgili piyasaya bir açıklama yapacak piyasa fiyatı bunun altına inerse, piyasaya o eseri alıcı olarak girecek ve fiyatın yükselmesini sağlayacak. İthalat üzerinden çiftçiyi terbiye etme sisteminden vazgeçilmesi lazım bu hiç bir şeyi çözmüyor ithalat daha fazla ithalatı getiriyor.
Gıda ve barınma krizi yaşanıyor
“84 milyondan toplanan vergiler üst gelir kümesine transfer ediliyor”
Kur muhafazalı mevduatta önemli bir gelir transferi kelam konusu, 84 milyondan topladığınız vergileri üst gelir kümesine aktarıyorsunuz. Şayet çıkarsa enflasyon muhafazalı tahvil de bir daha bu biçimde olacak. En mühimlerinden biri ucuz kredi. 0,99 ile konut kredisi yanlış, bu ülke taşa toprağa para gömmekten bu hale geldi. Aylık en az 15-20 bin lira taksit ödeyecek bir kısma siz yüzde 12 yıllık faizle, yüzde 70 enflasyon olduğu ortamda kamu bankalarından kredi veriyorsunuz. Kamu bankalarına son 3 yıldır sermaye enjeksiyonu yapılıyor. Kelamda, faizi aşağıda tutuyor mu göstermek için kamu bankaların üzerinden muhakkak bir kesite ve kümeye gelir transferi var. Mevduat faizini yüzde 17’de zarurî olarak tutuyorsunuz, bankaların yüzde 40 ile para vermesine müsaade veriyorsunuz, bu bankacılık bölümüne bir gelir transferi. Gelir dağılımında bir bozulma var, bu gelir transferlerini durdurmak lazım, geldiğimiz noktada Türkiye’de önemli bir besin ve barınma kiriz yaşıyor.
Aklı ve bilimi önünüze koyarsanız, iktisatta epeyce kolay uzlaşırsınız
Seçimlere gidilirken Millet İttifakı olarak iktisatta ortak bir taahhüde gidilmesine nasıl bakarsınız?
Bence olmalı fakat bunun vakti var. Seçim takviminin belirlenmesi ve ortak bir cumhurbaşkanı adayı belirlenmesi daha sonrasında yapılabilir. Şu anda DPT’nin bir daha kurulması, Ekonomik ve Toplumsal Kurul, Merkez Bankası mevzularında çalışılıyor ve bir ortak metne yanlışsız gidiyor. Aklı ve bilimi önünüze koyarsanız, ideolojik saplantılarınızdan kurtulursanız aslında iktisat hayli kolay uzlaşılacak bir alan.