Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Devir Milletvekili Genel Seçimi için 14 Mayıs’ı işaret etmesinin akabinde seçim sonucunın ne vakit, nasıl alınacağı, seçim sürecinin işleyişi, seçim maddesindeki değişikliklerin uygulanması üzere mevzular tartışılıyor.
AA muhabiri, seçim sürecine ait merak edilenleri 10 soruda derledi:
1- Seçimin yenilenmesi sonucu nasıl alınır?
Anayasa’nın 116. hususuna göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebiliyor. Cumhurbaşkanının da seçimlerin yenilenmesini sonucu alma hakkı bulunuyor. bu türlü yenileme sonucu verilmesi halinde genel seçim ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak.
2- Seçimin yenilenmesi sonucu alındıktan kaç gün daha sonra seçim yapılır?
Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu’nun 3’üncü unsuruna nazaran, seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu karar 48 saat ortasında Resmi Gazete’de yayımlanacak ve 60. günü takip eden birinci pazar günü Cumhurbaşkanı ile milletvekili genel seçimi bir arada yapılacak.
3- Seçimin yenilenmesi sonucu alınırsa, mevcut Cumhurbaşkanının nazaranvi devam eder mi?
Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun, “Seçim sistemi ve uygulanması”nı düzenleyen 4. hususunun 4. fıkrası, “Cumhurbaşkanının misyon mühletinin dolması yahut seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi ya da seçimlerin tamamlanamaması hallerinde, yenisi vazifeye başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının nazaranvi devam eder.” kararını içeriyor.
4 – Seçim yasalarında yapılan değişiklikler ne vakit uygulanır?
Anayasa’nın 67. hususunun son fıkrası, “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl ortasında yapılacak seçimlerde uygulanmaz.” kararını içeriyor.
Seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajını yüzde 7’ye indiren, ittifakın aldığı oyların milletvekili hesabı ve dağılımını değiştiren Milletvekili Seçimi Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6 Nisan 2022’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Buna göre, seçim yasasında yapılan son değişiklik, 6 Nisan 2023’ten daha sonra yapılacak seçimlerde uygulanabilecek.
5- Seçim maddesindeki değişikliğinin uygulanmasında geçen bir yıllık mühlet için, “seçimin başlangıç tarihi” mi “oy verme günü” mü temel alınır?
Yüksek Seçim Konseyi (YSK), 4 Mart 2011 tarihindeki 40 sayılı sonucuyla, 298 sayılı Seçimlerin Temel Kararları ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 5980 Sayılı Kanun’un uygulanma müddetini tartışmıştı. Heyet, seçimin 12 Haziran 2011 Pazar günü yapılmasına karar verildiğini, seçim maddesine ait değişikliklerin ise 10 Nisan 2010 tarihindeki Resmi Gazete’de yayımlanarak birebir gün yürürlüğe girdiğini belirtmişti. Konsey, yasa değişikliğinin uygulanmasına ait hesaplamada “oy verme tarihini” temel almıştı. YSK’nin bu sonucu öteki seçimlerde de uygulanacak. Bu durumda, hesaplamada “oy verme günü” temel alınacak.
6- Seçim sonucu alınmasının akabinde YSK’de süreç nasıl işleyecek?
Seçim tarihine ait sonucun alınmasının akabinde YSK, Cumhurbaşkanı ve 28. Periyot Milletvekili Seçimi için takvimi belirleyip seçimin başlangıç tarihini duyuracak. YSK, iki seçim için tek takvim hazırlayacak. Seçimin iş ve süreçlerini yürütecek YSK’de seçimle ilgili tüm süreçler bu takvime bakılırsa işleyecek.
7- Cumhurbaşkanı seçiminde birinci oylamada çoğunluk sağlanamazsa, ikinci oylama ne vakit yapılacak?
Çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü seçmenler bir sefer daha sandık başına gidecek. Bu seçime, birinci oylamada en epey oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek.
Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde, oylama referandum formunda yapılacak. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek.
8- Seçime giren siyasi partilerin baraj hesaplaması nasıl yapılacak?
Siyasi partilerin milletvekili çıkarabilmesi için ya tek başına ülke seçim barajını geçmesi ya da bir ittifak içerisinde yer alması ve bu ittifakın toplam oyunun geçerli oylara nazaran belirlenmiş ülke barajını geçmesi gerekecek.
9- Yeni seçim maddesine göre, ittifaktaki kaç parti seçim barajını aşmış sayılacak?
Seçim yasasında değişiklik yapan 7393 sayılı Kanunun 2. hususuna göre, ittifakta yer alan partilerin başka farklı yüzde 7’yi geçmesi gerekmiyor. İttifakın aldığı oy toplamı genel baraj olan yüzde 7’yi geçtiğinde ittifak ortasındaki tüm partiler barajı geçmiş sayılacak.
10- İttifak ortasındaki partilerin milletvekili sayıları nasıl hesaplanacak?
Oy toplamı genel barajı geçtiği takdirde, ittifakı oluşturan siyasi partilerin milletvekili sayıları, ittifakın aldığı toplam milletvekili sayısının, her partinin aldığı oy oranına bakılırsa dağıtılarak hesaplanacak.
AA muhabiri, seçim sürecine ait merak edilenleri 10 soruda derledi:
1- Seçimin yenilenmesi sonucu nasıl alınır?
Anayasa’nın 116. hususuna göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebiliyor. Cumhurbaşkanının da seçimlerin yenilenmesini sonucu alma hakkı bulunuyor. bu türlü yenileme sonucu verilmesi halinde genel seçim ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak.
2- Seçimin yenilenmesi sonucu alındıktan kaç gün daha sonra seçim yapılır?
Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu’nun 3’üncü unsuruna nazaran, seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu karar 48 saat ortasında Resmi Gazete’de yayımlanacak ve 60. günü takip eden birinci pazar günü Cumhurbaşkanı ile milletvekili genel seçimi bir arada yapılacak.
3- Seçimin yenilenmesi sonucu alınırsa, mevcut Cumhurbaşkanının nazaranvi devam eder mi?
Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun, “Seçim sistemi ve uygulanması”nı düzenleyen 4. hususunun 4. fıkrası, “Cumhurbaşkanının misyon mühletinin dolması yahut seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi ya da seçimlerin tamamlanamaması hallerinde, yenisi vazifeye başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının nazaranvi devam eder.” kararını içeriyor.
4 – Seçim yasalarında yapılan değişiklikler ne vakit uygulanır?
Anayasa’nın 67. hususunun son fıkrası, “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl ortasında yapılacak seçimlerde uygulanmaz.” kararını içeriyor.
Seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajını yüzde 7’ye indiren, ittifakın aldığı oyların milletvekili hesabı ve dağılımını değiştiren Milletvekili Seçimi Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6 Nisan 2022’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Buna göre, seçim yasasında yapılan son değişiklik, 6 Nisan 2023’ten daha sonra yapılacak seçimlerde uygulanabilecek.
5- Seçim maddesindeki değişikliğinin uygulanmasında geçen bir yıllık mühlet için, “seçimin başlangıç tarihi” mi “oy verme günü” mü temel alınır?
Yüksek Seçim Konseyi (YSK), 4 Mart 2011 tarihindeki 40 sayılı sonucuyla, 298 sayılı Seçimlerin Temel Kararları ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 5980 Sayılı Kanun’un uygulanma müddetini tartışmıştı. Heyet, seçimin 12 Haziran 2011 Pazar günü yapılmasına karar verildiğini, seçim maddesine ait değişikliklerin ise 10 Nisan 2010 tarihindeki Resmi Gazete’de yayımlanarak birebir gün yürürlüğe girdiğini belirtmişti. Konsey, yasa değişikliğinin uygulanmasına ait hesaplamada “oy verme tarihini” temel almıştı. YSK’nin bu sonucu öteki seçimlerde de uygulanacak. Bu durumda, hesaplamada “oy verme günü” temel alınacak.
6- Seçim sonucu alınmasının akabinde YSK’de süreç nasıl işleyecek?
Seçim tarihine ait sonucun alınmasının akabinde YSK, Cumhurbaşkanı ve 28. Periyot Milletvekili Seçimi için takvimi belirleyip seçimin başlangıç tarihini duyuracak. YSK, iki seçim için tek takvim hazırlayacak. Seçimin iş ve süreçlerini yürütecek YSK’de seçimle ilgili tüm süreçler bu takvime bakılırsa işleyecek.
7- Cumhurbaşkanı seçiminde birinci oylamada çoğunluk sağlanamazsa, ikinci oylama ne vakit yapılacak?
Çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü seçmenler bir sefer daha sandık başına gidecek. Bu seçime, birinci oylamada en epey oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek.
Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde, oylama referandum formunda yapılacak. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek.
8- Seçime giren siyasi partilerin baraj hesaplaması nasıl yapılacak?
Siyasi partilerin milletvekili çıkarabilmesi için ya tek başına ülke seçim barajını geçmesi ya da bir ittifak içerisinde yer alması ve bu ittifakın toplam oyunun geçerli oylara nazaran belirlenmiş ülke barajını geçmesi gerekecek.
9- Yeni seçim maddesine göre, ittifaktaki kaç parti seçim barajını aşmış sayılacak?
Seçim yasasında değişiklik yapan 7393 sayılı Kanunun 2. hususuna göre, ittifakta yer alan partilerin başka farklı yüzde 7’yi geçmesi gerekmiyor. İttifakın aldığı oy toplamı genel baraj olan yüzde 7’yi geçtiğinde ittifak ortasındaki tüm partiler barajı geçmiş sayılacak.
10- İttifak ortasındaki partilerin milletvekili sayıları nasıl hesaplanacak?
Oy toplamı genel barajı geçtiği takdirde, ittifakı oluşturan siyasi partilerin milletvekili sayıları, ittifakın aldığı toplam milletvekili sayısının, her partinin aldığı oy oranına bakılırsa dağıtılarak hesaplanacak.