Anayasa Mahkemesi (AYM), yükseköğrenim kredilerinin birden çok taksiti ödenmediğinde, borcun tamamının peşin ödenmesini öngoren kanun kararını, Anayasa’ya karşıt bularak iptal etti.
Resmi Gazete’de yer alan karara bakılırsa, Antalya’da bir kişi, yükseköğrenim kredi borcunun birden çok taksitinin ödenmemesi niçiniyle tüm taksitlerin tahsili için düzenlenen ödeme buyruğunun iptali istemiyle dava açtı.
Davaya bakan Antalya 2. Yönetim Mahkemesi ise davada uygulanan kanun kararı olan 351 sayılı Yüksek Tahsil Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu’nun 17’inci unsurunun birinci fıkrasında yer alan kimi kararların, Anayasa’ya alışılmamış olduğu kanısına vararak, Anayasa Mahkemesine başvurdu.
Başvuruda, itiraz konusu kuralda, yararlanılan yükseköğrenim kredilerinin birden çok taksitinin vaktinde ödenmemesi durumunda, alacağın tamamının peşin ödenmesinin öngörüldüğü, bunun da toplumsal devlet unsurunu ve mülkiyet hakkını ihlal ettiği ileri sürüldü.
Başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, kanunun ilgili kısmının Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline karar verdi.
sonucun öne sürülen nedeninden
Anayasa Mahkemesinin sonucunda, devletin, Anayasa’nın 42. hususu kapsamında maddi imkanlardan mahrum, başarılı öğrencilerin tahsillerini sürdürebilmeleri için takviye sağlamakla yükümlü olduğu, yeterlikleri ve muhtaçlıkları tespit edilen öğrencilere kredi sağladığı vurgulandı.
İptali istenen kuralın da bu kredilerin birden çok taksitinin ödenmemesi durumunda tüm borcun muaccel hale gelmesini (peşin ödenmesini), tüm borcun vade tarihi beklenmeksizin tahsilini düzenlediği aktarılan kararda, şunlar kaydedildi:
“6183 sayılı Kanun’a tabi öbür alacaklar açısından taksitlerin ödenmemesi durumunda borcun tamamı muaccel hale gelmemekte, borç vade tarihinde gecikme artırımı ile bir arada tahsil edilmektedir. Bu tarafıyla 6183 sayılı Kanun’a tabi öbür alacaklar açısından kelam konusu müdahale aracı kullanılmazken, eğitimi destekleme tarafından toplumsal yanı ağır basan bir alacakta bu biçimdesine ağır bir önlemle legal emele ulaşılmaya çalışılmasının son deva ve bu hedefe ulaşmak için gerekli olduğu söylenemez.”
Kararda, birebir vakitte, birden çok taksitin ödenmemesi durumunda borcun muaccel hale gelmesi yanında, borç, 6183 sayılı Kanun kararlarına göre tahsil edildiğinden, vadesi dolan taksitlerin gecikme artırımıyla birlikte ödendiği de aktarıldı.
Bu sayede, alacağın vaktinde tahsil edilmemesi niçiniyle uğranılan ziyanların giderildiği aktarılan kararda, bu yolla, borçluların da ek maliyetle karşılaştıklarından borcu vaktinde ödemek durumunda kaldığı açıklandı.
Yüksek Mahkemenin sonucunda, şu tespitler yapıldı:
“Bu kapsamda birden çok taksiti ödenmeyen borcun sürüncemede kalmaması için borcun tamamının ivedilik kazanmasının kamu faydasının sağlanmasına yönelik hedefin gerçekleştirilmesi için tek araç olduğu söylenemez.
ötürüsıyla anılan legal gayenin gerçekleştirilmesi açısından seçilen araçlar değerlendirilirken borcun gecikme artırımı ile bir arada tahsili yardımıyla, alacağın vaktinde tahsil edilmemesi niçiniyle uğranılan ziyanların giderildiğinin ve ek maliyetle karşılaştıklarından borçluların borcu vaktinde ödemek durumunda kaldığının, bu aracın kelam konusu maksadın gerçekleştirilmesi açısından kâfi olduğunun da göz önünde bulundurulması gerekir. Bu prestijle kuralın ‘gereklilik’ ölçütü ile bağdaşmadığı kararına ulaşılmıştır.”
Resmi Gazete’de yer alan karara bakılırsa, Antalya’da bir kişi, yükseköğrenim kredi borcunun birden çok taksitinin ödenmemesi niçiniyle tüm taksitlerin tahsili için düzenlenen ödeme buyruğunun iptali istemiyle dava açtı.
Davaya bakan Antalya 2. Yönetim Mahkemesi ise davada uygulanan kanun kararı olan 351 sayılı Yüksek Tahsil Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu’nun 17’inci unsurunun birinci fıkrasında yer alan kimi kararların, Anayasa’ya alışılmamış olduğu kanısına vararak, Anayasa Mahkemesine başvurdu.
Başvuruda, itiraz konusu kuralda, yararlanılan yükseköğrenim kredilerinin birden çok taksitinin vaktinde ödenmemesi durumunda, alacağın tamamının peşin ödenmesinin öngörüldüğü, bunun da toplumsal devlet unsurunu ve mülkiyet hakkını ihlal ettiği ileri sürüldü.
Başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, kanunun ilgili kısmının Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline karar verdi.
sonucun öne sürülen nedeninden
Anayasa Mahkemesinin sonucunda, devletin, Anayasa’nın 42. hususu kapsamında maddi imkanlardan mahrum, başarılı öğrencilerin tahsillerini sürdürebilmeleri için takviye sağlamakla yükümlü olduğu, yeterlikleri ve muhtaçlıkları tespit edilen öğrencilere kredi sağladığı vurgulandı.
İptali istenen kuralın da bu kredilerin birden çok taksitinin ödenmemesi durumunda tüm borcun muaccel hale gelmesini (peşin ödenmesini), tüm borcun vade tarihi beklenmeksizin tahsilini düzenlediği aktarılan kararda, şunlar kaydedildi:
“6183 sayılı Kanun’a tabi öbür alacaklar açısından taksitlerin ödenmemesi durumunda borcun tamamı muaccel hale gelmemekte, borç vade tarihinde gecikme artırımı ile bir arada tahsil edilmektedir. Bu tarafıyla 6183 sayılı Kanun’a tabi öbür alacaklar açısından kelam konusu müdahale aracı kullanılmazken, eğitimi destekleme tarafından toplumsal yanı ağır basan bir alacakta bu biçimdesine ağır bir önlemle legal emele ulaşılmaya çalışılmasının son deva ve bu hedefe ulaşmak için gerekli olduğu söylenemez.”
Kararda, birebir vakitte, birden çok taksitin ödenmemesi durumunda borcun muaccel hale gelmesi yanında, borç, 6183 sayılı Kanun kararlarına göre tahsil edildiğinden, vadesi dolan taksitlerin gecikme artırımıyla birlikte ödendiği de aktarıldı.
Bu sayede, alacağın vaktinde tahsil edilmemesi niçiniyle uğranılan ziyanların giderildiği aktarılan kararda, bu yolla, borçluların da ek maliyetle karşılaştıklarından borcu vaktinde ödemek durumunda kaldığı açıklandı.
Yüksek Mahkemenin sonucunda, şu tespitler yapıldı:
“Bu kapsamda birden çok taksiti ödenmeyen borcun sürüncemede kalmaması için borcun tamamının ivedilik kazanmasının kamu faydasının sağlanmasına yönelik hedefin gerçekleştirilmesi için tek araç olduğu söylenemez.
ötürüsıyla anılan legal gayenin gerçekleştirilmesi açısından seçilen araçlar değerlendirilirken borcun gecikme artırımı ile bir arada tahsili yardımıyla, alacağın vaktinde tahsil edilmemesi niçiniyle uğranılan ziyanların giderildiğinin ve ek maliyetle karşılaştıklarından borçluların borcu vaktinde ödemek durumunda kaldığının, bu aracın kelam konusu maksadın gerçekleştirilmesi açısından kâfi olduğunun da göz önünde bulundurulması gerekir. Bu prestijle kuralın ‘gereklilik’ ölçütü ile bağdaşmadığı kararına ulaşılmıştır.”