Yasemin SALİH
■ Özel sıhhat kuruluşlarına 2008’den bu yana yeni ruhsat verilmemesi; hastane, tıp merkezi ve laboratuvarlarda tıpkı taksi plakası üzere ruhsat piyasası yarattı. Aracılık yapan danışmanlık firmalarının ilanlarında onlarca satılık sıhhat takımı ve ruhsat yer alıyor.
■ Yılda ortalama 50 sıhhat ruhsatı el değiştiriyor. Milyonluk fiyatlar, takım ve uzmanlıklara göre belirleniyor. Küçükler, sarfiyatları karşılayamayınca büyükler piyasayı domine ediyor. OHSAD Lideri Reşat Bahat’a nazaran yönetmelik, bölümün sağlıklı büyümesini engelledi.
■ Türk Tabipler Birliği’ne (TTB) nazaran, oluşan piyasa yasal değil. TTB Genel Sekreteri Vedat Bulut, ruhsat dönemleri ile ilgili cürüm duyurusunda bulunduklarını bildirdi. Bulut, “İşi diploma kiralamaya kadar götürenler var. Bakanlık maalesef bunun önünü açtı” dedi.
Türkiye’de, özel sıhhat kuruluşlarının ruhsatları ve takımlarının el değiştirdiği büyük bir sıhhat piyasası oluştu. Ruhsatların alım satımlarına aracılık eden danışmanlık şirketlerinin ilanlarında onlarca hastane, tıp merkezi ve poliklinik ruhsatı ile takımların milyon liralık bedelle satışa çıkarıldığı görülüyor. Piyasada yılda ortalama 50 sıhhat ruhsatının el değiştirdiği belirtiliyor. Fiyatlar ise takımlardaki uzmanlıklara nazaran farklılık gösteriyor.
DÜNYA, sıhhat kesiminde oluşan takım ve ruhsat pazarını araştırdı. Edinilen bilgilere bakılırsa bölümde ruhsat ve takım piyasasının oluşması 2008’de Sıhhat Bakanlığı’nın düzenlediği Özel Hastaneler Yönetmeliği ve Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sıhhat Kuruluşları Hakkındaki Yönetmelik ile başladı. Yönetmelikle özel sıhhat kuruluşlarının yeni ruhsat ve takım müsaadesi alması durduruldu.
“Sektör sağlıklı büyümüyor, şişmanlıyor”
Özel Hastaneler ve Sıhhat Kuruluşları Derneği (OHSAD) Lideri Reşat Bahat’a göre kesimin sağlıklı büyümesini değil “şişmanlamasını” sağlayan bu yönetmelik, yatırımcıların farklı prosedürler geliştirmesine niye oldu. “Bu yönetmelik çıktığında Türkiye’de 567 özel sıhhat ruhsatı varken, bugün bu sayı 550’nin altına indi. Bahat, “Bu yönetmelikle dalın büyümesi durduruldu. Sıhhat turizmi yapan hastanelere belli seviyelerde verilen küçük müsaadeler ve hastane kapasitelerini dolduranlara tanınan yatak sayısındaki minik müsaadeler sayılmazsa dal büyüyemedi. Açık biçimde kendi ortasında şişmanladı. Sıhhatini yitirdi” yorumunu yaptı.
En kıymetli ruhsat İstanbul, Antalya ve Gaziantep’te
2008’de oluşan takım ve ruhsat pazarı, kısa müddette yeni teşebbüslerin kurulmasına niye oldu. Bölümdeki ruhsat satış ve kiralamalarına aracılık eden danışmanlık firmaları kuruldu. Türkiye’deki özel sıhhat ruhsat dönemlerinin yüzde 90’ından fazlasına aracılık ettiklerini belirten Nisa Sıhhat Danışmanlık Hizmetleri Yöneticisi Nazif Karbuz, tüm hastane yatırımcılarının yakından tanıdığı bir isim. 2008’deki kararla yeni ruhsatların dondurulduğunu, lakin bu tarihtilk evvel verilen ruhsat ve/veya ön müsaadelerin öbür vilayetlere taşınmasına, öteki şirketlere zamanlarına imkan sağlandığını söyleyen Karbuz, yılda yaklaşık 50 ruhsatın el değiştirdiğini bildirdi.
Karbuz’un verdiği bilgilere göre bu taşınma ve zaman sürecine de bir daha Sıhhat Bakanlığı onay veriyor. Karbuz, sistemin kuralını şöyleki özetledi: “Bu müsaadeler, özel sıhhat kurumlarında çalışan doktor sayısının kamu kurumlarında çalışan tabip sayısına oranı, milyon başına düşen tabip sayısı, on bin bireye düşen yatak sayısı ve nüfus yoğunluğu dağılımı temel alınarak veriliyor. Şayet taşınan ruhsatın bulunduğu ilin yoğunluğu, taşınacak ilin yoğunluğundan daha fazlaysa bölüm sürecine onay çıkıyor. 2008’den daha sonra özel bir sıhhat kurumu açılabilmesi için vilayet içerisinde mevcut bir sıhhat kurumu ruhsatı satın alınması yahut doluluk oranı daha yüksek bir vilayetten mevcut bir sıhhat kurumu ruhsatı taşınması gerekiyor.”
Özel sıhhat ruhsatları bakımından kimi vilayetlerde artık yer yok. Türkiye’nin bu bakımdan en dolu vilayetlerinin İstanbul, Muğla, Antalya, Kocaeli, Adana, Gaziantep, İzmir, Bursa olduğunu belirten Karbuz, buralardan öteki tüm vilayetlere ruhsat taşıması yapılabildiğini tabir etti. Fakat Türkiye’nin hiç bir vilayetinden kelam konusu bu sekiz ile ruhsat taşıması yapmak mümkün değil.
Karbuz şu ayrıntıları verdi: “Bu durum bahse mevzu vilayetlerde özel sıhhat kurumu açmayı düşünen bir yatırımcının yalnızca vilayet içerisinde etkin yahut askıda olan özel sıhhat kurumu ruhsatı yahut ön müsaadesi satın almak zorunluluğunu getirmektedir. İstanbul, Muğla, Antalya, Kocaeli, Adana, Gaziantep, İzmir, Bursa üzere ağır vilayetlerde bulunan bir hastane ruhsatının; yatak sayısı, takım sayı ve çeşitliliğine bakılırsa değişiklik göstermekle birlikte 40-60 milyon TL içinde olduğunu söyleyebiliriz. Bu vilayetlerde 10 takım ve üzeri olan tıp merkezi ruhsatı 10-13 milyon TL içinde kıymetle el değiştiriyor. Yoğunluğu bu vilayetlerden daha az olan vilayetlerde ise hastane ruhsatları 15-20 milyon TL, 10 ve üzeri takım sayısına sahip tıp merkezi ruhsatlarında ise 7-10 milyon TL içinde fiyatlar biçiliyor. Fiyatlar pandemiden daha sonra arttı. bundan evvelki seneye bakılırsa yüzde 130 artış var.”
Tıp merkezlerine vilayet kısıtlaması yok
Sektöre ruhsat zamanlarında danışmanlık yapan Nazif Karbuz, bakanlık tarafınca kimi özel sıhhat kurumlarının kendi ortalarında birleşmesi, takım becayişi yapması, takım devralması, ünite devralması üzere süreçlere kolaylıklar getirildiğini de söylemiş oldu. Örneğin yeni tip ruhsat alamayan ve/veya büyüme bahtı olmayan tıp merkezlerinin tamamına vilayet kısıtlaması olmadan istediği sıhhat kurumuyla birleşme hakkı verildiğinin altını çizdi. Karbuz, “Atıl durumda bulunan doktor takımını yahut ünitesini kullanmayan sıhhat kurumlarına, vilayet ortasında rastgele bir kısıtlama olmadan, vilayet haricinde ise belli kriterlere bağlı olarak zaman hakkı verilmiştir.”
Yılda 200 takım ve ünite evresi yapılıyor
Karbuz’un verdiği bilgilere göre Türkiye’de yılda ortalama 20 özel sıhhat kurumu bulunduğu yerde el değiştiriyor. Yılda 200- 250 içinde takım ve ünite evresi yapılıyor. Bahse mevzu evrelerin yüzde 80-85’i dal ortasında bulunan sıhhat kurumları ve yatırımcılar tarafınca, yüzde 10- 15’i dal dışı yatırımcılar tarafınca gerçekleştiriliyor. Karbuz, yabancı yatırımcı hissesinin ise yüzde 5’in altında olduğunu söz ediyor.
SEKTÖR TEMSİLCİLERİ RUHSAT PAZARINI YORUMLADI
KÜÇÜKLER ZORLANIYOR
TOBB Sıhhat Hizmetleri Meclis Lideri Banu Küçükel, özel hastanelerin büyümesinin anahtarı olarak takım satın almalarını gösterdi. “Başka türlüsü mümkün değil. Bakanlık özel dala doktor takımı veremiyor. Devletin sıhhat hizmetlerinin sürdürülebilirliği için bunu yapıyor, ancak özel kesime ruhsat ya da takım satın almaktan öbür deva kalmıyor” diyen Küçükel, pandemiden daha sonra bilhassa küçük ve orta ölçekteki özel sıhhat işletmelerinin artan maliyetler niçiniyle sıkıntı durumda kaldığının altını çizdi. Küçükel şu biçimde devam etti: “Piyasa kesinlikle istikrara gelecektir lakin bu sırada sıhhat hizmetinin yükünü çeken özel bölümün yeni periyottaki dinamikleri ne olacak, bundan daha sonraki rolü ne olacak, aslında buralarda biraz açık görüşe gereksinim var. Görünen o ki ruhsat ve takım pazarındaki bu hareketlilik bir süre daha devam edecek. Sıhhat turizmi düzgün görünüyor lakin kendi ortasında dağılım kıymetli. Her kurum birebir ölçekte ve yükte komplike olaylara hizmet veremiyor.”
“SİSTEM, ZENGİNE VE YABANCIYA YARADI”
OHSAD Lideri Reşat Bahat’a bakılırsa 2008’deki ruhsat durdurma yönetmeliği Türk sıhhat sistemine biroldukca açıdan ziyan verdi. Özel kesimdeki doktorların muayene açmaya yöneldiğini, devlettekilerin ise yurtdışına kaçtığını söyleyen Bahat, “Hekim bu sıkıştırma ortasında kendi yolunu bulmak istedi olağan olarak. Muayenehanelere hasta kaptırıyoruz. Bu da zenginin ve yabancının Türk sıhhat altyapısından yararlanmasını sağladı. Bu durumda küçük hastane ve tıp merkezleri mecburen kapanmak zorunda kalıyor. Ruhsatı olan, büyümek isteyene devrediyor. Ruhsatların bir bedel karşılığı verilmesi de garip değil. Kimse sıhhat kesimine sağlıklı büyüme anahtarı vermiyor. Devletin kapısında dilenci üzere yalvarıyoruz. Parası olan yatırımcılar Afrika’da bile hastane açmaya çalışıyor. Türkiye’den oradaki hastaneme hasta gdolayırüm diyor” halinde konuştu. Pandemi periyodunda devletin ruhsatlar konusunda kelamlar verdiğini de hatırlatan Bahat, “Bize yemin ettiler, ‘Yataklarınızı artırın, biz ruhsatlandıracağız’ dediler. Millet yatırım yaptı, yatak aldı artık onlara ruhsat bekliyoruz verilmiyor. Ruhsatsız duruyor. Biz bu alkıştan bıktık. Dal olarak SGK’dan 16 milyar TL para alıyoruz. Öte yandan Türkiye 4 milyar dolarlık sıhhat ihracatı bekliyor. Bunun yüzde 50’si kayıtlara girebiliyor. Hasta bize verdiği paranın iki katını kaldığı kentte harcıyor” tabirlerini kullandı.
YASALLIĞI BELİRLEYEN KRİTER RUHSAT
Bursa Özel Sıhhat Kuruluşları Derneği Genel Sekreteri Dr. Feza Şen de durumun yasallığı hakkında şöyleki konuştu: “Yasallığı belirleyen kriter ruhsat. Nasıl ki taksi plakası verilmiyorsa, bu biçimde bir pazar oluşmuşsa sıhhat kuruluşlarında da tıpkı şey kelam konusu. Bakanlık yatak sayısından takımlara kadar kısıtlama getirdi. Otomatikman o müsaade evraklarına fiyat biçilmiş oluyor. Rayiç bir bedel yok. Örneğin kardiyovasküler cerrahi istasyonunuz var, bunu da satabiliyor ya da kiralayabiliyorsunuz. Bu fazlaca kıymetli. Gruba göre fiyat değişiyor. Kimi hastane yalnızca fizik tedavi takımını satmak istiyor, yerine dermatoloji takımı vereyim, üzerine para verin diyor. Burada satılan o tabip ya da çalışan değil; takım hakkı.” Feza Şen’in verdiği bilgilere göre satış değil de kiralama yapanlar da var. “Örneğin benim cildiye takımım var, ancak ben o kadroyu kullanamıyorum. Atıl hale gelmiş, randımanlı değil. Satmak da istemiyorum, zira ruhsatımın bedeli kayboluyor. Ben de kiralıyorum. İşte bu kanunî midir, bu tartışılabilir” diyen Şen, büyük hoca olarak kabul edilen tabiplerin de gruplarıyla bu pazarlıklara girdiğinin altını çiziyor.
HEKİM İLANLARI YÜZDE 10 ARTTI
Ruhsat ve takım dönemine aracılık eden danışmanlık şirketleri beraberinde istihdam ofisi olarak da bakılırsav yapıyorlar. Nisa Sıhhat Danışmanlık Hizmetleri Yöneticisi Nazif Karbuz, çalıştıkları özel sıhhat kurumlarının tüm branşlardaki aktüel tabip ilanının 2 binin üzerinde olduğunu belirtti. Karbuz, “Bu ilan sayısı geçen yedi yıla bakıldığında ortalama her yıl yüzde 10 artıyor” dedi.
KÜÇÜKLER SIKINTI DURUMDA, RUHSAT SATIYOR
Özel OPTİMED Hastaneleri Genel Müdürü Dr. Ayhan Arslan, oluşan pazarı “Kapalı bir havuzda ruhsatlar ve takımlar el değiştiriyor” kelamlarıyla özetledi. Arslan, “Sağlık Bakanlığı 2008’de bir bölgede özel hastane oranı yüzde 25-30’ları geçmesin, vatandaşın sıhhat hizmetlerine erişimi zora girmesin diye bu biçimde bir uygulama yaptı lakin durum bu biçimde değil. O tarihten bu yana yeni hastane yapmak isteyenler mevcut ruhsatları satın alarak büyüyor. Kimi istisnalar yapıldı, fakat genel durum bu. Bilhassa pandemiden daha sonra küçük tıp merkezleri, sarfiyatların artması niçiniyle sıkıntı durumda kalıyor. Onlar da ya ruhsatın tamamını satıyorlar ya da takım haklarını. Ruhsat satışı küçüklere can simidi oluyor” dedi.
TTB: Yasal değil, kabahat duyurusunda bulunuyoruz
Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan Türk Tabipler Birliği Genel Sekreteri Vedat Bulut ise, hastane yatırımcılarıyla tıpkı fikirde değil. Oluşan piyasanın yasal olmadığını söyleyen Bulut, “Biz bu üzere durumlarda cürüm duyurusunda bulunuyoruz. Daha geçen gün dört ihbarda bulunduk. İşi diploma kiralamaya kadar götürenler var. Bana biyokimyacı diploması lazım diyor, kiralıyor. Norm takımlar var. Bakanlık maalesef bunun önünü açtı. Elimdeki kadroyu satıyorum diyor, herkes de biliyor. Futbolcu bonservisi üzere tabip diplomaları satılıyor” tabirlerini kullandı.
RUHSATLARI SATIŞA ÇIKAN HASTANE, TIP MERKEZİ, ÖZELLİKLİ ÜNİTE VE POLİKLİNİKLER
SATILIK HASTANE RUHSATLARI
* 25 Takım 110 Yataklı Hastane Ruhsatı: 90 Milyon TL Takımlar: Cildiye(1), Çocuk Hastalıkları(2), Fizik Tedavi(1), İç Hastalıkları(1), Kardiyoloji(1), Nöroloji(1), Beyin Cerrahi(1), Genel Cerrahi(1), Göz Hastalıkları(1), K. Doğum (2), KBB(1), Ortopedi(1), Plastik Cerrahi(1) Üroloji(1), Anestezi(1), Biyokimya(1), Mikrobiyoloji(1), Radyoloji(1), Pratisyen(5).
* 21 Takım 30 Yataklı Hastane Ruhsatı: 75 Milyon TL Takımlar:Anestezi (1), K. Doğum B. (4), Pratisyen (4), Genel Cerrahi (2), Çocuk Hastalıkları (2), Ortopedi (1), Göz Hastalıkları (1), Radyoloji (1), Mikrobiyoloji (1), Biyokimya (1), Üroloji (1), İç Hastalıkları (1), KBB (1)
* 23 Takım 75 Yataklı Hastane Ruhsatı: 23 Milyon TL Takımlar: Anestezi (1), Biyokimya (1), Cildiye (1), Çocuk Hastalıkları (1), Fizik Tedavi (1), Genel Cerrahi (1), Göz Hastalıkları (2), İç Hastalıkları (2), K. Doğum B. (2), KBB (2), Mikrobiyoloji (1), Ortopedi (1), Pratisyen (5), Radyoloji (1), Üroloji (1)
* 15 Takım 45 Yataklı Hastane Ruhsatı: 18 Milyon TL Takımlar: İç Hastalıkları (1), Genel Cerrahi (1), Çocuk Hastalıkları (1), K. Doğum B. (1), KBB (1), Anestezi (1), Ortopedi (1), Üroloji (1), Göz Hastalıkları (1), Kardiyoloji (1), Pratisyen (5)
* 33 Takım 85 Yataklı Hastane Ruhsatı: 20 Milyon TL Takımlar: Cildiye(1) Fizik Tedavi(1) Kardiyoloji(1) Nöroloji(1) Göğüs Hastalıkları(1) Çocuk Hast.(4) İç Hastalıkları(3) Genel Cerrahi(1) K. Doğum (4) KBB(2) Göz Hastalıkları(1) Ortopedi(1) Üroloji(1) Diş Hast.(1) Enfeksiyon Hast. (1) Anestezi(1) Radyoloji(2) Biyokimya (1) Pratisyen(5)
* 22 Takım 82 Yataklı Hastane Ruhsatı: 22 Milyon TL Takımlar: İç Hastalıkları (2), Genel Cerrahi (1), K. Doğum (2), Çocuk Hast. (3), Anestezi (1), Nöroloji (1), Üroloji (1), Kardiyoloji (1), KBB (1), Ortopedi (1), Biyokimya (1), Radyoloji (2), Pratisyen (5)
SATILIK TIP MERKEZİ RUHSATLARI
* 11 takımlı Tıp Merkezi: 21 Milyon TL (Y.Tip) Takımlar: Çocuk Hast. (3), Fizik Tedavi (1), Genel Cerrahi (2), İç Hast. (3), Radyoloji (1)
* 2 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 5,8 Milyon TL (Büyükşehir) Takımlar: Fizik Tedavi(2)
* 5 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 7 Milyon TL (Büyükşehir) Takımlar: Çocuk Hastalıkları (1), Genel Cerrahi (1), İç Hast. (1), K. Doğum(2), Pratisyen(1)
* 3 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 11 Milyon TL Takımlar: Fizik Tedavi(3)
* 12+2 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 22 Milyon TL (Büyükşehir) Takımlar: Anestezi(1) Çocuk Hast.(1) Enfeksiyon Hast.(1) Genel Cerrahi(1) Göğüs Hastalıkları(1) Göz Hastalıkları(1) İç Hastalıkları(1) K. Doğum(2) KBB(1) Nöroloji(1) Ortopedi(1) Pratisyen(2)
* 6 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 10 Milyon TL (Y.Tip) (Büyükşehir) Takımlar: Fizik Tedavi (3), Cildiye (1), İç Hast. (1), Radyoloji (1)
* 5+1 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 7 Milyon TL (Büyükşehir) Takımlar: İç Hastalıkları (2), Çocuk Hastalıkları (1), Radyoloji (1), Anestezi (1), Pratisyen (1)
* 4 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 9 Milyon TL Takımlar: Fizik Tedavi(4)
ÖZELLİKLİ ÜNİTE RUHSATI
* 5 Takımlı KVC+ Anjio Ünitesi Ruhsatı: 25 Milyon TL Takımlar: Kalp Damar (3) Kardiyoloji (2)
* 1 Takımlı Tıbbi Onkoloji Ünitesi (Radyoterapi) Ruhsatı: 25 Milyon TL Takımlar: Tıbbi Onkoloji (1)
* 3 Takımlı ışınım Onkoloji Ünitesi (Radyoterapi) Ruhsatı: 8 Milyon TL Takımlar: ışınım Onkoloji (2) Nükleer Tıp (1)
* 1 Takımlı Tüp Bebek Ünitesi Ruhsatı: 12 Milyon TL (Anadolu) Takımlar: Tüp Bebek (1)
POLİKLİNİK RUHSATI
* 2 Uzman Takımlı Poliklinik Ruhsatı: 6,5 Milyon TL Takımlar: Plastik Cerrahi(1) Pratisyen(1)
* 2 Uzman Takımlı Poliklinik Ruhsatı: 3 Milyon TL Takımlar: Genel Cerrahi(1) Bayan Doğum(1)
* Hoşluktan Dönüşen Uzman Takımlı Poliklinik Ruhsatı: 6 Milyon TL Takımlar: Cildiye Medical Estetik(1)
* Hoşluktan Dönüşen Poliklinik Ruhsatı: 12 Milyon TL Takımlar: Medical Estetik(1)
* Mikrobiyoloji Ruhsatı: 2,3 Milyon TL Takımlar: Mikrobiyoloji (1)
* Radyoloji Ruhsatı: 1,3 Bin TL Takımlar: Radyoloji (1)
* Fizik Tedavi Kuruluşu: 2 Milyon TL Takımlar: Fizik Tedavi (1)
■ Özel sıhhat kuruluşlarına 2008’den bu yana yeni ruhsat verilmemesi; hastane, tıp merkezi ve laboratuvarlarda tıpkı taksi plakası üzere ruhsat piyasası yarattı. Aracılık yapan danışmanlık firmalarının ilanlarında onlarca satılık sıhhat takımı ve ruhsat yer alıyor.
■ Yılda ortalama 50 sıhhat ruhsatı el değiştiriyor. Milyonluk fiyatlar, takım ve uzmanlıklara göre belirleniyor. Küçükler, sarfiyatları karşılayamayınca büyükler piyasayı domine ediyor. OHSAD Lideri Reşat Bahat’a nazaran yönetmelik, bölümün sağlıklı büyümesini engelledi.
■ Türk Tabipler Birliği’ne (TTB) nazaran, oluşan piyasa yasal değil. TTB Genel Sekreteri Vedat Bulut, ruhsat dönemleri ile ilgili cürüm duyurusunda bulunduklarını bildirdi. Bulut, “İşi diploma kiralamaya kadar götürenler var. Bakanlık maalesef bunun önünü açtı” dedi.
Türkiye’de, özel sıhhat kuruluşlarının ruhsatları ve takımlarının el değiştirdiği büyük bir sıhhat piyasası oluştu. Ruhsatların alım satımlarına aracılık eden danışmanlık şirketlerinin ilanlarında onlarca hastane, tıp merkezi ve poliklinik ruhsatı ile takımların milyon liralık bedelle satışa çıkarıldığı görülüyor. Piyasada yılda ortalama 50 sıhhat ruhsatının el değiştirdiği belirtiliyor. Fiyatlar ise takımlardaki uzmanlıklara nazaran farklılık gösteriyor.
DÜNYA, sıhhat kesiminde oluşan takım ve ruhsat pazarını araştırdı. Edinilen bilgilere bakılırsa bölümde ruhsat ve takım piyasasının oluşması 2008’de Sıhhat Bakanlığı’nın düzenlediği Özel Hastaneler Yönetmeliği ve Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sıhhat Kuruluşları Hakkındaki Yönetmelik ile başladı. Yönetmelikle özel sıhhat kuruluşlarının yeni ruhsat ve takım müsaadesi alması durduruldu.
“Sektör sağlıklı büyümüyor, şişmanlıyor”
Özel Hastaneler ve Sıhhat Kuruluşları Derneği (OHSAD) Lideri Reşat Bahat’a göre kesimin sağlıklı büyümesini değil “şişmanlamasını” sağlayan bu yönetmelik, yatırımcıların farklı prosedürler geliştirmesine niye oldu. “Bu yönetmelik çıktığında Türkiye’de 567 özel sıhhat ruhsatı varken, bugün bu sayı 550’nin altına indi. Bahat, “Bu yönetmelikle dalın büyümesi durduruldu. Sıhhat turizmi yapan hastanelere belli seviyelerde verilen küçük müsaadeler ve hastane kapasitelerini dolduranlara tanınan yatak sayısındaki minik müsaadeler sayılmazsa dal büyüyemedi. Açık biçimde kendi ortasında şişmanladı. Sıhhatini yitirdi” yorumunu yaptı.
En kıymetli ruhsat İstanbul, Antalya ve Gaziantep’te
2008’de oluşan takım ve ruhsat pazarı, kısa müddette yeni teşebbüslerin kurulmasına niye oldu. Bölümdeki ruhsat satış ve kiralamalarına aracılık eden danışmanlık firmaları kuruldu. Türkiye’deki özel sıhhat ruhsat dönemlerinin yüzde 90’ından fazlasına aracılık ettiklerini belirten Nisa Sıhhat Danışmanlık Hizmetleri Yöneticisi Nazif Karbuz, tüm hastane yatırımcılarının yakından tanıdığı bir isim. 2008’deki kararla yeni ruhsatların dondurulduğunu, lakin bu tarihtilk evvel verilen ruhsat ve/veya ön müsaadelerin öbür vilayetlere taşınmasına, öteki şirketlere zamanlarına imkan sağlandığını söyleyen Karbuz, yılda yaklaşık 50 ruhsatın el değiştirdiğini bildirdi.
Karbuz’un verdiği bilgilere göre bu taşınma ve zaman sürecine de bir daha Sıhhat Bakanlığı onay veriyor. Karbuz, sistemin kuralını şöyleki özetledi: “Bu müsaadeler, özel sıhhat kurumlarında çalışan doktor sayısının kamu kurumlarında çalışan tabip sayısına oranı, milyon başına düşen tabip sayısı, on bin bireye düşen yatak sayısı ve nüfus yoğunluğu dağılımı temel alınarak veriliyor. Şayet taşınan ruhsatın bulunduğu ilin yoğunluğu, taşınacak ilin yoğunluğundan daha fazlaysa bölüm sürecine onay çıkıyor. 2008’den daha sonra özel bir sıhhat kurumu açılabilmesi için vilayet içerisinde mevcut bir sıhhat kurumu ruhsatı satın alınması yahut doluluk oranı daha yüksek bir vilayetten mevcut bir sıhhat kurumu ruhsatı taşınması gerekiyor.”
Özel sıhhat ruhsatları bakımından kimi vilayetlerde artık yer yok. Türkiye’nin bu bakımdan en dolu vilayetlerinin İstanbul, Muğla, Antalya, Kocaeli, Adana, Gaziantep, İzmir, Bursa olduğunu belirten Karbuz, buralardan öteki tüm vilayetlere ruhsat taşıması yapılabildiğini tabir etti. Fakat Türkiye’nin hiç bir vilayetinden kelam konusu bu sekiz ile ruhsat taşıması yapmak mümkün değil.
Karbuz şu ayrıntıları verdi: “Bu durum bahse mevzu vilayetlerde özel sıhhat kurumu açmayı düşünen bir yatırımcının yalnızca vilayet içerisinde etkin yahut askıda olan özel sıhhat kurumu ruhsatı yahut ön müsaadesi satın almak zorunluluğunu getirmektedir. İstanbul, Muğla, Antalya, Kocaeli, Adana, Gaziantep, İzmir, Bursa üzere ağır vilayetlerde bulunan bir hastane ruhsatının; yatak sayısı, takım sayı ve çeşitliliğine bakılırsa değişiklik göstermekle birlikte 40-60 milyon TL içinde olduğunu söyleyebiliriz. Bu vilayetlerde 10 takım ve üzeri olan tıp merkezi ruhsatı 10-13 milyon TL içinde kıymetle el değiştiriyor. Yoğunluğu bu vilayetlerden daha az olan vilayetlerde ise hastane ruhsatları 15-20 milyon TL, 10 ve üzeri takım sayısına sahip tıp merkezi ruhsatlarında ise 7-10 milyon TL içinde fiyatlar biçiliyor. Fiyatlar pandemiden daha sonra arttı. bundan evvelki seneye bakılırsa yüzde 130 artış var.”
Tıp merkezlerine vilayet kısıtlaması yok
Sektöre ruhsat zamanlarında danışmanlık yapan Nazif Karbuz, bakanlık tarafınca kimi özel sıhhat kurumlarının kendi ortalarında birleşmesi, takım becayişi yapması, takım devralması, ünite devralması üzere süreçlere kolaylıklar getirildiğini de söylemiş oldu. Örneğin yeni tip ruhsat alamayan ve/veya büyüme bahtı olmayan tıp merkezlerinin tamamına vilayet kısıtlaması olmadan istediği sıhhat kurumuyla birleşme hakkı verildiğinin altını çizdi. Karbuz, “Atıl durumda bulunan doktor takımını yahut ünitesini kullanmayan sıhhat kurumlarına, vilayet ortasında rastgele bir kısıtlama olmadan, vilayet haricinde ise belli kriterlere bağlı olarak zaman hakkı verilmiştir.”
Yılda 200 takım ve ünite evresi yapılıyor
Karbuz’un verdiği bilgilere göre Türkiye’de yılda ortalama 20 özel sıhhat kurumu bulunduğu yerde el değiştiriyor. Yılda 200- 250 içinde takım ve ünite evresi yapılıyor. Bahse mevzu evrelerin yüzde 80-85’i dal ortasında bulunan sıhhat kurumları ve yatırımcılar tarafınca, yüzde 10- 15’i dal dışı yatırımcılar tarafınca gerçekleştiriliyor. Karbuz, yabancı yatırımcı hissesinin ise yüzde 5’in altında olduğunu söz ediyor.
SEKTÖR TEMSİLCİLERİ RUHSAT PAZARINI YORUMLADI
KÜÇÜKLER ZORLANIYOR
TOBB Sıhhat Hizmetleri Meclis Lideri Banu Küçükel, özel hastanelerin büyümesinin anahtarı olarak takım satın almalarını gösterdi. “Başka türlüsü mümkün değil. Bakanlık özel dala doktor takımı veremiyor. Devletin sıhhat hizmetlerinin sürdürülebilirliği için bunu yapıyor, ancak özel kesime ruhsat ya da takım satın almaktan öbür deva kalmıyor” diyen Küçükel, pandemiden daha sonra bilhassa küçük ve orta ölçekteki özel sıhhat işletmelerinin artan maliyetler niçiniyle sıkıntı durumda kaldığının altını çizdi. Küçükel şu biçimde devam etti: “Piyasa kesinlikle istikrara gelecektir lakin bu sırada sıhhat hizmetinin yükünü çeken özel bölümün yeni periyottaki dinamikleri ne olacak, bundan daha sonraki rolü ne olacak, aslında buralarda biraz açık görüşe gereksinim var. Görünen o ki ruhsat ve takım pazarındaki bu hareketlilik bir süre daha devam edecek. Sıhhat turizmi düzgün görünüyor lakin kendi ortasında dağılım kıymetli. Her kurum birebir ölçekte ve yükte komplike olaylara hizmet veremiyor.”
“SİSTEM, ZENGİNE VE YABANCIYA YARADI”
OHSAD Lideri Reşat Bahat’a bakılırsa 2008’deki ruhsat durdurma yönetmeliği Türk sıhhat sistemine biroldukca açıdan ziyan verdi. Özel kesimdeki doktorların muayene açmaya yöneldiğini, devlettekilerin ise yurtdışına kaçtığını söyleyen Bahat, “Hekim bu sıkıştırma ortasında kendi yolunu bulmak istedi olağan olarak. Muayenehanelere hasta kaptırıyoruz. Bu da zenginin ve yabancının Türk sıhhat altyapısından yararlanmasını sağladı. Bu durumda küçük hastane ve tıp merkezleri mecburen kapanmak zorunda kalıyor. Ruhsatı olan, büyümek isteyene devrediyor. Ruhsatların bir bedel karşılığı verilmesi de garip değil. Kimse sıhhat kesimine sağlıklı büyüme anahtarı vermiyor. Devletin kapısında dilenci üzere yalvarıyoruz. Parası olan yatırımcılar Afrika’da bile hastane açmaya çalışıyor. Türkiye’den oradaki hastaneme hasta gdolayırüm diyor” halinde konuştu. Pandemi periyodunda devletin ruhsatlar konusunda kelamlar verdiğini de hatırlatan Bahat, “Bize yemin ettiler, ‘Yataklarınızı artırın, biz ruhsatlandıracağız’ dediler. Millet yatırım yaptı, yatak aldı artık onlara ruhsat bekliyoruz verilmiyor. Ruhsatsız duruyor. Biz bu alkıştan bıktık. Dal olarak SGK’dan 16 milyar TL para alıyoruz. Öte yandan Türkiye 4 milyar dolarlık sıhhat ihracatı bekliyor. Bunun yüzde 50’si kayıtlara girebiliyor. Hasta bize verdiği paranın iki katını kaldığı kentte harcıyor” tabirlerini kullandı.
YASALLIĞI BELİRLEYEN KRİTER RUHSAT
Bursa Özel Sıhhat Kuruluşları Derneği Genel Sekreteri Dr. Feza Şen de durumun yasallığı hakkında şöyleki konuştu: “Yasallığı belirleyen kriter ruhsat. Nasıl ki taksi plakası verilmiyorsa, bu biçimde bir pazar oluşmuşsa sıhhat kuruluşlarında da tıpkı şey kelam konusu. Bakanlık yatak sayısından takımlara kadar kısıtlama getirdi. Otomatikman o müsaade evraklarına fiyat biçilmiş oluyor. Rayiç bir bedel yok. Örneğin kardiyovasküler cerrahi istasyonunuz var, bunu da satabiliyor ya da kiralayabiliyorsunuz. Bu fazlaca kıymetli. Gruba göre fiyat değişiyor. Kimi hastane yalnızca fizik tedavi takımını satmak istiyor, yerine dermatoloji takımı vereyim, üzerine para verin diyor. Burada satılan o tabip ya da çalışan değil; takım hakkı.” Feza Şen’in verdiği bilgilere göre satış değil de kiralama yapanlar da var. “Örneğin benim cildiye takımım var, ancak ben o kadroyu kullanamıyorum. Atıl hale gelmiş, randımanlı değil. Satmak da istemiyorum, zira ruhsatımın bedeli kayboluyor. Ben de kiralıyorum. İşte bu kanunî midir, bu tartışılabilir” diyen Şen, büyük hoca olarak kabul edilen tabiplerin de gruplarıyla bu pazarlıklara girdiğinin altını çiziyor.
HEKİM İLANLARI YÜZDE 10 ARTTI
Ruhsat ve takım dönemine aracılık eden danışmanlık şirketleri beraberinde istihdam ofisi olarak da bakılırsav yapıyorlar. Nisa Sıhhat Danışmanlık Hizmetleri Yöneticisi Nazif Karbuz, çalıştıkları özel sıhhat kurumlarının tüm branşlardaki aktüel tabip ilanının 2 binin üzerinde olduğunu belirtti. Karbuz, “Bu ilan sayısı geçen yedi yıla bakıldığında ortalama her yıl yüzde 10 artıyor” dedi.
KÜÇÜKLER SIKINTI DURUMDA, RUHSAT SATIYOR
Özel OPTİMED Hastaneleri Genel Müdürü Dr. Ayhan Arslan, oluşan pazarı “Kapalı bir havuzda ruhsatlar ve takımlar el değiştiriyor” kelamlarıyla özetledi. Arslan, “Sağlık Bakanlığı 2008’de bir bölgede özel hastane oranı yüzde 25-30’ları geçmesin, vatandaşın sıhhat hizmetlerine erişimi zora girmesin diye bu biçimde bir uygulama yaptı lakin durum bu biçimde değil. O tarihten bu yana yeni hastane yapmak isteyenler mevcut ruhsatları satın alarak büyüyor. Kimi istisnalar yapıldı, fakat genel durum bu. Bilhassa pandemiden daha sonra küçük tıp merkezleri, sarfiyatların artması niçiniyle sıkıntı durumda kalıyor. Onlar da ya ruhsatın tamamını satıyorlar ya da takım haklarını. Ruhsat satışı küçüklere can simidi oluyor” dedi.
TTB: Yasal değil, kabahat duyurusunda bulunuyoruz
Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan Türk Tabipler Birliği Genel Sekreteri Vedat Bulut ise, hastane yatırımcılarıyla tıpkı fikirde değil. Oluşan piyasanın yasal olmadığını söyleyen Bulut, “Biz bu üzere durumlarda cürüm duyurusunda bulunuyoruz. Daha geçen gün dört ihbarda bulunduk. İşi diploma kiralamaya kadar götürenler var. Bana biyokimyacı diploması lazım diyor, kiralıyor. Norm takımlar var. Bakanlık maalesef bunun önünü açtı. Elimdeki kadroyu satıyorum diyor, herkes de biliyor. Futbolcu bonservisi üzere tabip diplomaları satılıyor” tabirlerini kullandı.
RUHSATLARI SATIŞA ÇIKAN HASTANE, TIP MERKEZİ, ÖZELLİKLİ ÜNİTE VE POLİKLİNİKLER
SATILIK HASTANE RUHSATLARI
* 25 Takım 110 Yataklı Hastane Ruhsatı: 90 Milyon TL Takımlar: Cildiye(1), Çocuk Hastalıkları(2), Fizik Tedavi(1), İç Hastalıkları(1), Kardiyoloji(1), Nöroloji(1), Beyin Cerrahi(1), Genel Cerrahi(1), Göz Hastalıkları(1), K. Doğum (2), KBB(1), Ortopedi(1), Plastik Cerrahi(1) Üroloji(1), Anestezi(1), Biyokimya(1), Mikrobiyoloji(1), Radyoloji(1), Pratisyen(5).
* 21 Takım 30 Yataklı Hastane Ruhsatı: 75 Milyon TL Takımlar:Anestezi (1), K. Doğum B. (4), Pratisyen (4), Genel Cerrahi (2), Çocuk Hastalıkları (2), Ortopedi (1), Göz Hastalıkları (1), Radyoloji (1), Mikrobiyoloji (1), Biyokimya (1), Üroloji (1), İç Hastalıkları (1), KBB (1)
* 23 Takım 75 Yataklı Hastane Ruhsatı: 23 Milyon TL Takımlar: Anestezi (1), Biyokimya (1), Cildiye (1), Çocuk Hastalıkları (1), Fizik Tedavi (1), Genel Cerrahi (1), Göz Hastalıkları (2), İç Hastalıkları (2), K. Doğum B. (2), KBB (2), Mikrobiyoloji (1), Ortopedi (1), Pratisyen (5), Radyoloji (1), Üroloji (1)
* 15 Takım 45 Yataklı Hastane Ruhsatı: 18 Milyon TL Takımlar: İç Hastalıkları (1), Genel Cerrahi (1), Çocuk Hastalıkları (1), K. Doğum B. (1), KBB (1), Anestezi (1), Ortopedi (1), Üroloji (1), Göz Hastalıkları (1), Kardiyoloji (1), Pratisyen (5)
* 33 Takım 85 Yataklı Hastane Ruhsatı: 20 Milyon TL Takımlar: Cildiye(1) Fizik Tedavi(1) Kardiyoloji(1) Nöroloji(1) Göğüs Hastalıkları(1) Çocuk Hast.(4) İç Hastalıkları(3) Genel Cerrahi(1) K. Doğum (4) KBB(2) Göz Hastalıkları(1) Ortopedi(1) Üroloji(1) Diş Hast.(1) Enfeksiyon Hast. (1) Anestezi(1) Radyoloji(2) Biyokimya (1) Pratisyen(5)
* 22 Takım 82 Yataklı Hastane Ruhsatı: 22 Milyon TL Takımlar: İç Hastalıkları (2), Genel Cerrahi (1), K. Doğum (2), Çocuk Hast. (3), Anestezi (1), Nöroloji (1), Üroloji (1), Kardiyoloji (1), KBB (1), Ortopedi (1), Biyokimya (1), Radyoloji (2), Pratisyen (5)
SATILIK TIP MERKEZİ RUHSATLARI
* 11 takımlı Tıp Merkezi: 21 Milyon TL (Y.Tip) Takımlar: Çocuk Hast. (3), Fizik Tedavi (1), Genel Cerrahi (2), İç Hast. (3), Radyoloji (1)
* 2 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 5,8 Milyon TL (Büyükşehir) Takımlar: Fizik Tedavi(2)
* 5 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 7 Milyon TL (Büyükşehir) Takımlar: Çocuk Hastalıkları (1), Genel Cerrahi (1), İç Hast. (1), K. Doğum(2), Pratisyen(1)
* 3 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 11 Milyon TL Takımlar: Fizik Tedavi(3)
* 12+2 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 22 Milyon TL (Büyükşehir) Takımlar: Anestezi(1) Çocuk Hast.(1) Enfeksiyon Hast.(1) Genel Cerrahi(1) Göğüs Hastalıkları(1) Göz Hastalıkları(1) İç Hastalıkları(1) K. Doğum(2) KBB(1) Nöroloji(1) Ortopedi(1) Pratisyen(2)
* 6 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 10 Milyon TL (Y.Tip) (Büyükşehir) Takımlar: Fizik Tedavi (3), Cildiye (1), İç Hast. (1), Radyoloji (1)
* 5+1 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 7 Milyon TL (Büyükşehir) Takımlar: İç Hastalıkları (2), Çocuk Hastalıkları (1), Radyoloji (1), Anestezi (1), Pratisyen (1)
* 4 Takımlı Tıp Merkezi Ruhsatı: 9 Milyon TL Takımlar: Fizik Tedavi(4)
ÖZELLİKLİ ÜNİTE RUHSATI
* 5 Takımlı KVC+ Anjio Ünitesi Ruhsatı: 25 Milyon TL Takımlar: Kalp Damar (3) Kardiyoloji (2)
* 1 Takımlı Tıbbi Onkoloji Ünitesi (Radyoterapi) Ruhsatı: 25 Milyon TL Takımlar: Tıbbi Onkoloji (1)
* 3 Takımlı ışınım Onkoloji Ünitesi (Radyoterapi) Ruhsatı: 8 Milyon TL Takımlar: ışınım Onkoloji (2) Nükleer Tıp (1)
* 1 Takımlı Tüp Bebek Ünitesi Ruhsatı: 12 Milyon TL (Anadolu) Takımlar: Tüp Bebek (1)
POLİKLİNİK RUHSATI
* 2 Uzman Takımlı Poliklinik Ruhsatı: 6,5 Milyon TL Takımlar: Plastik Cerrahi(1) Pratisyen(1)
* 2 Uzman Takımlı Poliklinik Ruhsatı: 3 Milyon TL Takımlar: Genel Cerrahi(1) Bayan Doğum(1)
* Hoşluktan Dönüşen Uzman Takımlı Poliklinik Ruhsatı: 6 Milyon TL Takımlar: Cildiye Medical Estetik(1)
* Hoşluktan Dönüşen Poliklinik Ruhsatı: 12 Milyon TL Takımlar: Medical Estetik(1)
* Mikrobiyoloji Ruhsatı: 2,3 Milyon TL Takımlar: Mikrobiyoloji (1)
* Radyoloji Ruhsatı: 1,3 Bin TL Takımlar: Radyoloji (1)
* Fizik Tedavi Kuruluşu: 2 Milyon TL Takımlar: Fizik Tedavi (1)