Mehmet KARA
Altılı Masa tabir edilen muhalefet blokundaki partilerin güç siyasetlerini öğrenmek hedefiyle maksadıyla başlatmış olduğumız röportaj serimizin sonuna geldik. Bugünkü konuğumuz DÜZGÜN Parti Kalkınma Siyasetleri Lideri Ümit Özlale.
Sizce Türkiye’nin güçteki en değerli sorunu nedir?
Enerjideki en kıymetli sorun arz güvenliğinin sağlanmaması. Bir öteki sorun de güç maliyetleri. Türkiye güçte çok dışa bağımlı bir ülke. Bilhassa petrol ve doğal gazda epey fazla dışa bağlıyız.
Arz güvenliğinden kastınız?
Burada uzun periyotlu stratejik planlar yapılmamış. Bilhassa pandemi sürecinde doğal gaz boru çizgisi mutabakatlarının yenilenmemesi, epey uygun fiyatlarla yenilenmemesi, yenilenebilir güç siyasetinin epeyce âlâ çizilmemesi, nükleerle ilgili ya da kömürle ilgili fazlaca net bir duruşun sergilenmemesi, güç arz güvenliğinin en temel sorun olarak karşımıza çıkmasına yol açtı.
Enerji maliyetleri?
Türkiye, Güç Bakanı’nın söylemiş olduği üzere çok sübvanse edilmiş bir güç kullanıyor. BOTAŞ’ın rekor derecede bakılırsav ziyanı yazmasının ardındaki sebeplerden bir tanesi bu. Lakin bu sübvanse edilmiş güç meblağları bile bize hayli kıymetli geliyor. Zira yoksullaşıyoruz.
İktidarınızda güç sorunlarını nasıl çözeceksiniz?
Hem endüstride, hem ticarette, hem güçte verimlilik arttırıcı siyasetler izleyeceğiz. Güç verimliliğini arttırmak için bunlarla ilgili teşvikler vereceğiz, en evvel bu. Zira güçte dışa bağımlı bir ülkeysek şayet, aslına bakarsanız bunu verimli kullanmamız için hazır bir münasebetimiz var.
Şu anda verimlilik teşviki yok mu?
Türkiye’deki bütün teşviklerin nerdeyse hiç tesir tahlili yapılmıyor. halbuki siz her türlü teşvikin tesir tahlili yaparak ve bunun tesirli olup olmadığını ölçerbilirsiniz. Türkiye fazlaca uzun vakitten beri dağıttığı kamu kaynaklarının tesir tahlilini yapmıyor. ötürüsıyla biz artık bu güç verimliliğinde aşikâr teşvikler veriyoruz. Pekala bunun tesiri ne olmuş? Siz bununla ilgili bir rapor duydunuz mu, rapor gördünüz mü? Ben görmedim.
Siz nasıl çözeceksiniz?
Eskiden Güç Bakanlığı ile birlikte çalışan Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) vardı. DPT, Türkiye’nin yatırım programlarını tasarlayan fazlaca önemli bir kurumdu. Türkiye için kıymetli yatırım stratejilerini belirler, yatırım programlarını yapardı, bunun için kaynakların nasıl ayrılması gerektiğini söylerdi. Bir bakıma siyasetin aklıydı. Biz o aklı kaybettik. O yüzden fahiş yanlışlar yapabiliyoruz.
Ne tıp yanlışlar bunlar?
örneğin doğalgaz ve boru çizgisi mutabakatlarında orta-uzun vadeli mukaveleleri yenilemek yerine büsbütün spot LNG piyasasının inisiyatifine kalmak bu biçimde kusurlardan bir tanesiydi. Akkuyu Nükleer Santrali projesi de fahiş yanılgılardan bir oburu. Nükleere karşı değiliz, ama Akkuyu modeline karşıyız. Bunun fazlaca temel bir niçini var. Bir, teknoloji yeni değil, üzerinde soru işaretleri olan bir teknoloji. İki bu teknolojiyi (Ruslar) bizimle paylaşmıyor. Üçüncüsü fiyatlar çok yüksek. Dördüncüsü o denli bir mutabakat ki, Rusya bizim ülkemizde ürettiği elektriği bize ihraç ediyor üzere.
Akkuyu modeline karşıysanız sizin teklifiniz ne?
Dünyada son devirde geliştirilen ve bizim dikkatle takip ettiğimiz küçük nükleer reaktörler var. Bunlarda heyecan verici gelişmeler oluyor ve Türkiye’nin güç sorununu kıymetli ölçüde hafifçel etecek bir potansiyele sahip. Lakin ülkemizde bu hususta gereğince çalışma yapılmıyor.
Türkiye kömürden çıkacak mı?
Türkiye’nin kömür rezervini, yer altı kaynaklarını hiç kullanmadan dışarıdan kömür ithal etmesini ya da kömürü değerlendirmeden öteki güç kaynaklarına yönelmesini akılcı bulmuyoruz. Türkiye kömürden çıkmayacak. Ancak pak kömür teknolojilerine yatırım yaparak, onu daha verimli kullanabilecek teknolojilere yatırım yaparak, kömürü pak bir biçimde kullanmanın yolunu bulacak ki bunun yolu var, daha pak bir biçimde kömürden elektrik üretebilirsiniz.
Eklemek istedikleriniz?
Türkiye’nin net güç ithalatçısı olmasının bir makus talihmiş, kadermiş üzere gösterilmesine karşı çıkıyorum. Zira Almanya ve Güney Kore üzere ülkeler de net güç ithalatçısı bulunmasına karşın cari fazla verebiliyor. Yani güç ithal etmek vilayetle de cari süreçler açığı vermenize yol açmayabilir. Kâfi ki enerjiyi yanlışsız kullanın. Ünite güç başına ürettiğiniz eseri değerliye satabilin ve orta-uzun vadeli güç arz güvenliğinizi sağlayabilin. Bunları yaptıktan daha sonra güç ithalatçısı olmak bir risk olmaktan çıkar.
Şebeke elektrikli araçları beslemez
Ümit Özlale’ye göre elektrik depolama teknolojileri üzerinde kâfi çalışma yapılmıyor. Türkiye’nin çizilmiş bir elektrifikasyon stratejisi bulunmadığını öne süren Özlale “Altyapınız her insanın elektrikli birebir anda şarj etmesine kâfi mi? Hayır. bir altyapı var. Bütüncül bir yaklaşım yok Yani Bizler AK Parti devrinde maalesef gördük. Güzel niyetli bir yaklaşım bile bütüncül olmadığı için, fazlaca taraflı bir biçimde değerlendirilmediği için günün sonunda bir hayal kırıklığına dönüşebiliyor” dedi.
Altılı Masa tabir edilen muhalefet blokundaki partilerin güç siyasetlerini öğrenmek hedefiyle maksadıyla başlatmış olduğumız röportaj serimizin sonuna geldik. Bugünkü konuğumuz DÜZGÜN Parti Kalkınma Siyasetleri Lideri Ümit Özlale.
Sizce Türkiye’nin güçteki en değerli sorunu nedir?
Enerjideki en kıymetli sorun arz güvenliğinin sağlanmaması. Bir öteki sorun de güç maliyetleri. Türkiye güçte çok dışa bağımlı bir ülke. Bilhassa petrol ve doğal gazda epey fazla dışa bağlıyız.
Arz güvenliğinden kastınız?
Burada uzun periyotlu stratejik planlar yapılmamış. Bilhassa pandemi sürecinde doğal gaz boru çizgisi mutabakatlarının yenilenmemesi, epey uygun fiyatlarla yenilenmemesi, yenilenebilir güç siyasetinin epeyce âlâ çizilmemesi, nükleerle ilgili ya da kömürle ilgili fazlaca net bir duruşun sergilenmemesi, güç arz güvenliğinin en temel sorun olarak karşımıza çıkmasına yol açtı.
Enerji maliyetleri?
Türkiye, Güç Bakanı’nın söylemiş olduği üzere çok sübvanse edilmiş bir güç kullanıyor. BOTAŞ’ın rekor derecede bakılırsav ziyanı yazmasının ardındaki sebeplerden bir tanesi bu. Lakin bu sübvanse edilmiş güç meblağları bile bize hayli kıymetli geliyor. Zira yoksullaşıyoruz.
İktidarınızda güç sorunlarını nasıl çözeceksiniz?
Hem endüstride, hem ticarette, hem güçte verimlilik arttırıcı siyasetler izleyeceğiz. Güç verimliliğini arttırmak için bunlarla ilgili teşvikler vereceğiz, en evvel bu. Zira güçte dışa bağımlı bir ülkeysek şayet, aslına bakarsanız bunu verimli kullanmamız için hazır bir münasebetimiz var.
Şu anda verimlilik teşviki yok mu?
Türkiye’deki bütün teşviklerin nerdeyse hiç tesir tahlili yapılmıyor. halbuki siz her türlü teşvikin tesir tahlili yaparak ve bunun tesirli olup olmadığını ölçerbilirsiniz. Türkiye fazlaca uzun vakitten beri dağıttığı kamu kaynaklarının tesir tahlilini yapmıyor. ötürüsıyla biz artık bu güç verimliliğinde aşikâr teşvikler veriyoruz. Pekala bunun tesiri ne olmuş? Siz bununla ilgili bir rapor duydunuz mu, rapor gördünüz mü? Ben görmedim.
Siz nasıl çözeceksiniz?
Eskiden Güç Bakanlığı ile birlikte çalışan Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) vardı. DPT, Türkiye’nin yatırım programlarını tasarlayan fazlaca önemli bir kurumdu. Türkiye için kıymetli yatırım stratejilerini belirler, yatırım programlarını yapardı, bunun için kaynakların nasıl ayrılması gerektiğini söylerdi. Bir bakıma siyasetin aklıydı. Biz o aklı kaybettik. O yüzden fahiş yanlışlar yapabiliyoruz.
Ne tıp yanlışlar bunlar?
örneğin doğalgaz ve boru çizgisi mutabakatlarında orta-uzun vadeli mukaveleleri yenilemek yerine büsbütün spot LNG piyasasının inisiyatifine kalmak bu biçimde kusurlardan bir tanesiydi. Akkuyu Nükleer Santrali projesi de fahiş yanılgılardan bir oburu. Nükleere karşı değiliz, ama Akkuyu modeline karşıyız. Bunun fazlaca temel bir niçini var. Bir, teknoloji yeni değil, üzerinde soru işaretleri olan bir teknoloji. İki bu teknolojiyi (Ruslar) bizimle paylaşmıyor. Üçüncüsü fiyatlar çok yüksek. Dördüncüsü o denli bir mutabakat ki, Rusya bizim ülkemizde ürettiği elektriği bize ihraç ediyor üzere.
Akkuyu modeline karşıysanız sizin teklifiniz ne?
Dünyada son devirde geliştirilen ve bizim dikkatle takip ettiğimiz küçük nükleer reaktörler var. Bunlarda heyecan verici gelişmeler oluyor ve Türkiye’nin güç sorununu kıymetli ölçüde hafifçel etecek bir potansiyele sahip. Lakin ülkemizde bu hususta gereğince çalışma yapılmıyor.
Türkiye kömürden çıkacak mı?
Türkiye’nin kömür rezervini, yer altı kaynaklarını hiç kullanmadan dışarıdan kömür ithal etmesini ya da kömürü değerlendirmeden öteki güç kaynaklarına yönelmesini akılcı bulmuyoruz. Türkiye kömürden çıkmayacak. Ancak pak kömür teknolojilerine yatırım yaparak, onu daha verimli kullanabilecek teknolojilere yatırım yaparak, kömürü pak bir biçimde kullanmanın yolunu bulacak ki bunun yolu var, daha pak bir biçimde kömürden elektrik üretebilirsiniz.
Eklemek istedikleriniz?
Türkiye’nin net güç ithalatçısı olmasının bir makus talihmiş, kadermiş üzere gösterilmesine karşı çıkıyorum. Zira Almanya ve Güney Kore üzere ülkeler de net güç ithalatçısı bulunmasına karşın cari fazla verebiliyor. Yani güç ithal etmek vilayetle de cari süreçler açığı vermenize yol açmayabilir. Kâfi ki enerjiyi yanlışsız kullanın. Ünite güç başına ürettiğiniz eseri değerliye satabilin ve orta-uzun vadeli güç arz güvenliğinizi sağlayabilin. Bunları yaptıktan daha sonra güç ithalatçısı olmak bir risk olmaktan çıkar.
Şebeke elektrikli araçları beslemez
Ümit Özlale’ye göre elektrik depolama teknolojileri üzerinde kâfi çalışma yapılmıyor. Türkiye’nin çizilmiş bir elektrifikasyon stratejisi bulunmadığını öne süren Özlale “Altyapınız her insanın elektrikli birebir anda şarj etmesine kâfi mi? Hayır. bir altyapı var. Bütüncül bir yaklaşım yok Yani Bizler AK Parti devrinde maalesef gördük. Güzel niyetli bir yaklaşım bile bütüncül olmadığı için, fazlaca taraflı bir biçimde değerlendirilmediği için günün sonunda bir hayal kırıklığına dönüşebiliyor” dedi.